«zooinjeneriya» fakulteti

Monezioz keselliklerin emlew, aldın alıw hám kesellikke qarsı gúresiw.
Ózbekstanda suwǵarılatuǵın, shól-jaylaw hám taw hám de taw aldı zonaları sharayatında úlken jasdaǵı qoy aprel ayında jaylawǵa shıǵıwdan15 kún aldın, jas haywanlar bolsa shıǵıyadan keyin 20 -25 kún ótkerip gel'mintsizlendiriledi. Ekilemshi gel'mintsizlendiriw bolsa ketkennen 20 -25 kún keyin - sentyabr ayında ótkeriledi. Bunda tiykarınan tómendegi dári-dármanlar (antigel'mintiklar) qollanıladı mıs kóporosining (SuSO₄) 1 yamasa 2% li eritpesi menen qózi hám ılaqlardı gel'mintsizsizlendiriw procesin baslawdan 12 saat aldın olar analarınan ajratıladı. Úlken jasdaǵı qoylarda iri ot-shóp hám kúshli azıqlar beriw usınıs etiledi. Haywanlardı shólletiw maqsetinde, olar bir kún aldın suwsız saqlanadı.
Gel'mintsizlendiriw 1% li mıs kóporosi eritpesi berilgennen keyin de 2-3 saat dawamında suw berilmeydi. Eritpe hár bir qóyga awız arqalı emal yamasa shıyshe voronkaga kiygizilgen rezina nay járdeminde jiberiledi. Haywan jatqan jaǵdayda ustap turıladı (fiksatsiyalanadi).
Mıs kóporosining 1% li eritpesi tómendegi muǵdarlarda qollanıladı
1. 1-1, 5 aylıq qozılarǵa - 15-20 ml.
1, 5-2 aylıq qozılarǵa - 20 -25 ml.
2-3 aylıq qozılarǵa - 25-30 ml.
3-4 aylıq qozılarǵa - 30 -35 ml.
4-5 aylıq qozılarǵa - 35-40 ml.
5-6 aylıq qozılarǵa - 40 -45 ml.
6 -7 aylıq qozılarǵa - 45-50 ml.
7-8 aylıq qozılarǵa - 50-60 ml.
8-10 aylıq qozılarǵa - 60 -80 ml.
Qoyga - 80-100 ml.


Moneziozlar diagnostikası.
Haywanlardı gelmintoz keselliklerin anıqlawdıń 2 túrli usılı bar:
1. Haywanlardı tiri dáwirinde gelmintoz keselliklerge anıqlaw;
2. Haywanlardı ólgennen keyin keselliklerin anıqlaw usılları.
Haywanlardı tiri dáwirinde gelmintoz keselliklerin anıqlawda tiykarǵı itibardı tómendegilerge qaratamız:
1. Keselliktiń klinik belgilerine;
2. Arnawlı laboratoriya tekseriwlerine;
3. İmmunobiologik reaksiyalar nátiyjelerine.

Kesellikti anıqlaw ushın arnawlı laboratoriya tekseriwi ótkiziledi. Haywan organizminde parazitlik qılıp atırǵan jınısıy jetilisken parazitler ózleriniń rawajlanıwı, kóbeyiw waqtında máyek qoyıp, ayrımları tiri lichinkalar tuwıp kóbeyiwi múmkin. Parazitlerdiń máyegi hám lichinkaları parazitdiń jaylasıwına qarap xojayın organizminen túrli sekretler menen sırtkı ortalıqqa shıǵıwı múmkin yaki organizmde toplanıwı múmkin. Arnawlı laboratoriya tekseriwinen tiykarǵı maqset, organizmnen shıǵıp atırǵan sekretlerdi hámde toqıma hám kletkalardı túrli usıllar menen tekserip, onda parazittiń máyegi, lichinkası barlıǵın anıqlap diagnoz qoyıw múmkin.

Biraq organizmde parazitlik qılıp atırǵan gelmintlerdiń kópshiligi as sińiriw organlarında yamasa onıń menen baylanıslı bolǵan organlarda parazitlik qıladı. Sol sebepten laboratoriya tekseriwinde gelmintokaprologik tekseriw ótkiziledi.
Gelmintokaprologik – bul haywanlardıń tezeklerinde gelmintlerdıń máyekleri, lichinkaları hám buwınları barlıǵın tekseriw.
Bul tekseriw 2 túrli usıl menen alıp barıladı:
1. Sıpatlı gelmintokaprologik tekseriw;
2. Muǵdarlı gelmintokaprologik tekseriw;
Sıpatlı gelmintokaprologik tekseriwden maqset haywan tezeklerin tekserip, onda parazitlerdiń máyeginiń lichinkasın yamasa buwınların tabıw menen diagngozdı tastıyıqlaw.
Muǵdarlı gelmintokaprologik tekseriwden maqset haywan tezeklerin tekserip, onda tabılǵan máyek, lichinka hám hátteki parazittiń ózin tawıp, onıń muǵdarın anıqlaw yamasa invaziyanıń intensivligin aniqlaw
Sıpatlı gelmintokaprologik tekseriw usıllarına tómendegiler kiredi:
1. Makrogelmintoskopiya;
2. Gelmintoovoskopiya;
3. Gelmintolarvoskopiya.
Makrogelmintoskopiya usılında tezekten parazittiń ózin yamasa onıń buwının tabıw usılı bolıp tabıfladı.
Gelmintoovoskopiya usılı tezekti tekserip parazittiń máyegin tabıw usılı:
- Anus átirapınan qırındı alıw usılı (oksiuroz).
- Ápiwayı surtpe tayarlaw usılı (nátiyjeliligi kem bolǵan usıl).
- Gelmint máyekleri Flyuataciya qılıw usılı (qalqib chiqip).