& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Xan sarayιna jetpegi da`rkar


Download 1.82 Mb.
bet112/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

3.Xan sarayιna jetpegi da`rkar 4. Olar bu`gin keliwi itimal.
Bar, joq, kerek modal so`zleri atawιsh tiykarlι ga`plerdin` quramιnda o`z aldιna bayanlawιsh bolιp ta keledi. Mιsalι: jιlqιda ot joq, qusta su`t joq. Adamg`a jaqsι dos kerek. Onda aqιl parasat bar.
3. Maqullaw, biykarlaw, boljaw t.b. ma`nilerdegi modal so`zler ga`plik intonatsiyag`a iye bolιp so`z-ga`p xιzmetin atqaradι. Mιsalι: -Toqta kim ol? Na`ziyra emes pe? -Awa -Basqa adamlar joq pa? -Joq -Joq, men bul qorlιqqa shιday almayman. -Bu`gin qarsι bolg`anlar bar shιg`ar? -A`lbette
&Tan`laq
Tan`laqlar- ma`nili so`z shaqabιna da , ko`mekshi so`z shaqabιna da kirmeytug`ιn so`z shaqabιnιn` o`z aldιna bir tu`ri. Olar morfologiyalιq belgisi boyιnsha o`zgermeytug`ιn so`z shaqabι. Sintaksislik belgisi boyιnsha grammatikalιq ga`p ag`zasι bola almaydι.
Tan`lanιw, o`kiniw, quwanιw,buyιrιw , aydaw-shakιrιw t.b sιyaqlι tuyg`ι-sezimlerdi bildiretug`ιn so`z shakabιna tan`laq dep ataladι. Tan`laqlar jazιwda ko`binese u`tir arqalι bo`linip jazιladι.
& Tan`laqlardιn` quramι boyιnsha tu`rleri
Tan`laqlar kuramι boyιnsha tiykarg`ι tan`laqlar ha`m do`rendi tan`laqlar bolιp eki toparg`a bo`linedi.
1.Tiykarg`ι tan`laqlardιn` quramιn haqιyqιy tan`laq ma`nisindegi bir, eki yamasa onnan da ko`birek seslerden quralg`an tan`laqlar jasaydι. Mιsalι: a, o, ah,oy, oho,pa, pay,pah, haw, wah, uwh, Yasha, tfiw, jit, pish, shu`w, ix,tur, to`t, o-o, oy-oy, haw-haw, pah-pah, shu`w-shu`w, hayt-hayt, to`te-to`te . t.b.
Tiykarg`ι tan`laqlar fonetik-morfologiyalιq qurlιsι boyιnsha u`sh tu`rge bo`lenedi:
1) bir buwιnnan jasalg`an dara tan`laq qa`lipinde keledi:
a, o, ah, oh, oy, pay, pah, haw, wah, u`wh, him, t.b.
2) bir buwιnlι tan`laqlardιn` ta`kirarlap juplasιwιnan boladι:

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling