& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Pιsιqlawιshtιn’ ma’nisine qaray tu’rleri


Download 1.82 Mb.
bet144/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Pιsιqlawιshtιn’ ma’nisine qaray tu’rleri
Pιsιqlawιshlar ma’nisine qaray orιn. Waqιt, sin, mug’dar-da’riye ,sebep,maqset, sha’rt ha’m qarsιlas pιsιqlawιsh bolip segiz tu’rge bo’linedi.
1. orιn pιsιqlawιsh. Is ha’riykettin’ isleniw ornιn bildiretu’g’in pιsιqlawιshqa orιn pιsιqlawιsh delinedi.
Orιn pιsιqlawιsh qayda? Qayerde qayaqqa ? qayerge? Qaydan? Qayerden? Qayaqtan? Qayer menen ?qalay qaray? Htb sor.
Orιn pιsιqlawιsh, kobinese orιn ra’wishinen, qiya seplik qosimtalι ha’m tirkewishli atlιqlardan boladι: Tap sol waqιtta alιstan atlι ko’rindi. Uzaqta qarwιtιp mallar jayilip ju’r. Daladan gu’rildi estildi. Batιstan bult ko’terlip kiyatιr.
2. waqit pιsιqlawιsh .Is-ha’riyketti waqιtlιq ma’nide sιpatlaytug’in pιsιqlawιshqa waqit pιsιqlawιsh delinedi. Waqit pιsιqlawιshlar qashan? Qay waqιtta? Qashannan beri? Qashang’a deyin? Ha’m tb sor jb.Waqιt pιsιqlawishι, ko’binese waqιt ra’wishi, waqιt ma’nili atwιshlar, atawιsh so’zler menen atawιshlardιn’ dizbegi, sonday aq hal feyil ha’m hal feyilli toplamlar arqalι bildirledi. Mιsaι. Gu’lsanem ha’zir paxta ta’rbiyasιn pitkeriwdin’ aldιnda tur. Bul qosιq burιnnan bar. Ba’harde barlιq ag’ash japιraq jayadι.
3. sιn pιsιqlawιsh Is-ha’riykettin’ qalay islengenin, isleniw sapasιn bildiretug’ιn pιsιqlawιshqa sιn pιsιqlawιsh delinedi.
Sιn pιsιqlawιsh qalay? Qaytip? Qalyιnsha ? ha’m tb sorawlarg’a juwap beredi.
Sιn pιsιqlawιsh ma’nisinde, ko’binese sin ra’wishi, kelbetlik, hal feyil, eliklewish so’zler, qiya seplik qosιmtalι ha’m tirkewishli atawιshlar, hal feyil ha’m hal feyil toplamlarι qollaniladι;
Jabayι sho’pler tazartιlιp, g’awashalar taz rawajlandι. Hawa rayι a’bden buzιlι. Asqar u’sti-u’stine shubirtip qar artti.
4. mug’dar da’riyje pιsιqlawιsh.Is-ha’riykettin’ isleniw mug’darin sanin, shamasin bildiretug’in pιsιqlawιshqa mug’dar da’riyje pιsιqlawιsh delinedi. Mug’dar-da’riyje pιsιqlawιshi qansha? Neshe? Qansha ret? Neshe ret? Qanshadan? Ha’m tb sor jb. Mug’dar-da’riyje pιsιqlawιshi., ko’binese mug’dar ra’wishinen, atawish so’zler menen waqitliq, ken’islik, sanliq, baha ha’m awirliq, ma’nidegi atawishlardan boladi: Otiris bir talay uzaqqa sozildi. Bizler olardι ko’p ku’ttik. Olar ele u’sh jil oqiydι. Serjant bizlerden on metrdey alda.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling