tuwra tolιqlawιsh
Awιspalι feyilge qatnaslι tabιs sepliginde aytιlg`an tolιqlawιshqa tuwra tolιqlawιsh delinedi.
tuwra tolιqlawιsh kimdi? Nenii? Kimin? Nesin? Qay erde? Qayerin? Degen sorawlarg`a juwap beredi.
Mιs: Olar qazιlg`an shuqιrlardι ko`rdi. G`awashanιn` tu`plerin suwιrιp aldι. Ha`mmemiz de sonι tastιyqlaymιz. Ol kitaptι aldι. Men ruchkamdι berdim
Geyde tuwra tolιqlawιsh bayanlawιshqa jaqιn,qatarlasa kelgende ,tabιs sepliginin` qosιmtasιz tu`rinde de qollanιladι.Bunday jag`dayda tuwra tolιqlawιsh xιzmetindegi so`z ulιwmalιq ma`nidegi zattι bildiretug`ιn g`alabalιq atlιqlardan boladι.Mιsalι Shortanbaydan otιn tasιydι,arbakesh.Pursattι qoldan bermey tez tuqιm sebiw kerek
.An`latιw:Jasιrιn tabιs sepligindegi tuwra tolιqlawιshtι ataw sepligindegi baslawιshtan ajιratιw ushιn feyildin` awιspalι ha`m awιspasιzlιq ma`nilerine qaraladι.Eger ataw sepligindegi atlιq so`zge o`zi baylanιsιp kelgen feyilge qatnaslι tabιs seplik qosιmtasιn qoyιp aytιwg`a bolatug`ιn bolsa,onda ol tuwra tolιqlawιsh,al tabιs seplik qosιmtasιn qoyιp aytιwg`a bolmasa ,onda awιspasιz feyiller menen baylanιsqan baslawιsh boladι.Mιsalι 1.Ermegi paxta (paxtanι) tu`tiw,ju`n (ju`ndi) sabaw.2.Jerge erteden tuqιm sebildi degen ga`ptegi tuqιm so`zin feyil so`zge baylanιslι tuqιmdι dep tabιs sepliginde aytιwg`a bolmaydι.
qιya tolιqlawιsh
Barιs, shιg`ιs, orιn seplik qosιmtalι ha`m geypara tirkewishli qollanιlg`an zatlιq ma`nidegi tolιqlawιshqa qιya tolιqlawιsh delinedi.
Qιya tolιqlawιsh ko`binese awιspasιz feyillerden, geyde atawιsh so`zlerden bolg`an bayanlawιsh penen baylanιsιp kige? nege? kimnen? neden? kimde? nede? kim (ne) haqqιnda? Kim (ne) menen? Kim ushιn? Sorawlarg`a juwap beredi. Mιsalι: O`zin`nen keyingilerge u`lgi bolaman desen`, o`zin`nen burιng`ιlardan ibarat al («atalar so`zi»). Endi mende (kimde?) qorqιw degen qalg`an joq. Da`stu`rxang`a (nege?) mazalι tag`am keldi.
Tolιqlawιshlar du`zilisine qaray jay ha`m qospa tolιqlawιsh bolιp ekige bo`linedi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
