& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Feyildin` ga`pte bayanlaw


Download 1.82 Mb.
bet82/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Feyildin` ga`pte bayanlawιsh bolιp keliwi.
Feyil so`zler ga`p ishinde ko`binese bayanlawιshtιn` is-ha`reketin bayanlap bayanlawιsh bolιp keledi.Olar Ne qιldι?Ne isledi?Ne qιlιp atιr?Ne islep atιr?Ne qιladι?Ne isleydi?degen sorawlarg`a juwap beredi.Ko`binese ga`ptin` aqιrιnda keledi.Mιsalι:Olar qosιq ayttι(Ne qιldι?).Bizler klastι tazaladιq(Ne isledik?).Lalagu`l jazιp atιr(Ne qιlιp atιr?).Al awιzeki so`ylewde,a`debiy shιg`armalarda feyil so`zden bolg`an bayanlawιshlar ga`ptin`ortasιnda,basιnda da keliwi mu`mkin.Mιsalι:O`n`irinde shayqalg`an(ne qιlg`an?)jas qara tal.Ashιldι(ne qιldι?)aq paxtam dep,Awιldan xabar kiyatιr.
Sanlιq
Zattιn` sanιn, shamasιn, qatar ta`rtibin, bo`lsheklerin bildiretug`ιn so`zler sanlιq dep ataladι.
Sanlιqlar neshe? neshinshi? neshew? Qansha? qanshadan? T.b. sorawlarg`a juwap beredi.
Mιsalι: 5 da`pter, 10 oqιwshι, jigirma kitap, jetinshi qabat, onlag`an qoy, on-on bes jιlqι t.b Sanlιq ma`nisinde qollanιlatug`ιn so`zlerdin` sanι onsha ko`p emes. Olar 23 jay sannan turadι: nol, bir, eki, u`sh, to`rt, bes, altι, jeti, segiz, tog`ιz- bular birlik sanlar; on, jigirma, otιz, qιrιq, eliw (elli), alpιs, jetpis, seksen, toqsan- bular onlιqlar; ju`z, mιn`, million, milliard, t.b.
Sanlιq so`zler o`lshew birliklerin bildiretug`ιn atlιqlar menen dizbeklesip te qollanιladι. Mιsalι: 5 kilogramm qant, 100 litr su`t, 10 metr shιt, 10 gektar jer, 5 qulash arqan, 5 adιm jer
Sanlιqlar jazιwda (arab ha`m Rim) tsifrlar ha`m ha`ripler arqalι jazιladι. Mιsalι: 1(I), 3 (III), 10 (X), 30 (XXX), bir, u`sh, on, otιz, t.b.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling