0‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi s. M. MahKamov, K. S. Mahmudjonova

Mashina (dastgoh)lar haqida
umumiy tushuncha
Hozirgi zamon ishlab chiqarishini har xil mashinalarsiz tasav- vur qilib boTmaydi. Mashina - energiyani maqsadga muvofiq ish bajarish uehun sarflaydigan mexanizm yoki mexanizmlar majmua- sidir. Mashina asosan 3 qismdan tashkil topgan boTadi: dvigatel (elektr-yuritkich), uzatkich va ish bajaruvchi mexanizmlar.
Qolgan qismlari esa muayyan ishni bajarish uchun yuqori- da bayon etilgan qismlaming bir-biriga mos kelishini ta'minlaydi. Mashinaning uzatkich qismi har xil tuzilishiga ega bo'lib: tasma- li, tishli, mahrutiy (konussimon) tishli, chuvalchangsimon tishli, burama tishli. qiyshiq shotili (кривошипношатунний) va boshqa turda boTishi mumkin.
Maydalash. Qattiq jismlarning tashqi kuch ta’sirida boTak- chalarga yoki zarralarga boTinishiga maydalash deb atala- di. Buning uchun har xil tuzilishga ega boTgan va ishlash usu- li bilan bir-biridan farqlanadigan maydalagich-tegirmonlardan foydalaniladi. Agar jismni mayda tolqon yoki upa darajasigacha maydalash kerak boTsa, jarayon bir necha bosqichda olib borila- di va maydalagich-tegirmonlar maydalash darajasiga qarab ket- ma-ket joylashtiriladi.
Maydalash darajasi (/) deb, maydalanadigan jismning bosh- lang'ich diametri (г7^,)п1 maydalanganda hosil boTgan zarra diametri (fi(_av/r,)ga boTgan nisbatiga aytiladi:
23
• _ ^boshi
^oxiri
Misollar
Yirik maydalash:
boshlang‘ich qism diametri <7* - 1000 mm,
oxirgi bo^Llakchalar diametri d₀ - 250 mm,
1000/250 = 4.
0‘rtacha maydalash:
boshlang'ich qismi diametri d_b - 250 mm.
oxirgi bo'lakcha diametri d_o - 20 mm,
/ = 250 : 20= 12,5.