1-§. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va uslublari. Kimyoviy va mexanik texnologiyalar haqida tushuncha

Mahsuldorlik – bu maqsadga muvofiq ishlab chiqarilgan yoki uni olish uchun 
qayta ishlangan mahsulot hajmi yoki vaqt birligida qayta ishlangan xom ashyo 
hajmi
M = m / τ 
m – maʻlum vaqt ichida ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori. Mahsuldorlik 
kg/soat, nm
3
/kun, t/yil bilan ifodalanadi. 
Apparatning intensivligi – bu uning mahsuldorlik, yani qurilmanin biror bir 
kattaligi,hajmi yoki qirqimiga mos keladigan kattalik hisoblanadi. 
I = M/V yoki I = M/S 
Zichlik bu asbobning samaradorligi mezonidir. Olchov birligi kg/m
3
yoki 
kg/m
3
bilan ifodalanadi. 
Yoki boshqacha qilib aytganda, intensivlik, bu mahsulotning bir soat 
davomida bir birlik apparat(qurilma) hajmidan olingan kilogrammlardagi miqdori 
yoki bir sutkada bir birlik apparat(qurilma) qirqimidan olingan tonna hisobidagi 
miqdori hisoblanadi. 
σ
B
 =  
ƞ
B
x
A
σ
B
 =  
G
B
G
B
+ G
D
σ
B
 =  
G
B
G
Ao
– G
A
σ
B
 =  
G
B
G
Ao
 ∙ 
G
Ao
G
Ao
– G
A

---

Mahsulot sifati – bu ishlab chiqarish ehtiyojlarini maqsadiga muvofiq 
qondirishga yaroqliligini aniqlaydigan texnik, ekspluatatsion, iqtisodiy va boshqa 
xususiyatlarning yigʻindisi. 
Har qanday kimyoviy ishlab chiqarish samaradorligi bir qator texnologik, 
iqtisodiy, operatsion va ijtimoiy koʻrsatkichlar bilan baholanadi. 
Texnologik koʻrsatkichlar. Muayyan kimyoviy–texnologik jarayon davomida 
yuzaga keladigan hodisalarning fizik–kimyoviy mohiyatini aks ettiruvchi 
texnologik koʻrsatkichlar sifatida, avvalo, quyidagilardan foydalanish odatiy holder 
hisoblanadi: 
– xarajatlar omillari; 
– boshlangʻich reaktivlarning konversiya darajasi; 
– selektivlik; 
– mahsulot rentabelligi; 
– unumdorlik (quvvat); 
– jarayonning intensivligi; 
– oʻziga xos kapital xarajatlari; 
– mahsulot sifati. 
Turli xil jihatlardan ular maʻlum bir kimyoviy reaktsiyani amalga oshirish 
uchun xom ashyo va energiyadan foydalanish darajasini tavsiflaydi.