1-§. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va uslublari. Kimyoviy va mexanik texnologiyalar haqida tushuncha

Mexanizatsiya – bu odamni ogʻir jismoniy mehnatdan xalos qiladigan va 
undan ishlab chiqarish jarayonini nazorat qilish va boshqarish funktsiyalarini 
bajarishni talab qiladigan texnik vositalarni yaratishga qaratilgan chora–tadbirlar 
majmui. 
Mexanizatsiyalash qisman va murakkab boʻlishi mumkin. 
Mehnatni koʻp talab qiladigan operatsiyalar insonning jismoniy mehnatini 
sarf 
qilmasdan 
amalga 
oshirilsa, 
ishlab 
chiqarish 
jarayoni 
qisman 
mexanizatsiyalanadi. 
Kompleks mexanizatsiyalash – ishlab chiqarish jarayonining barcha 
operatsiyalarini mexanizatsiyalashtirish (mexanizatsiyalashgan ishlab chiqarish 
liniyasi) hisoblanadi. 
Davriy jarayon taʻsirlashuv boradigan joyning birligi bilan tavsiflanadi. 
Qurilmalarga xom ashyo solinadi, vaʻlum vaqt birligi ichida unda mahsulot hosil 
boʻlishi bilan jarayon boradi va tayyor mahsulotni qurilmadan olinadi. 
Xom ashyolar vaqti-vaqti bilan apparatga yuklanadi va maʻlum vaqtdan keyin 
(ishlab chiqarish tsikli) maqsadli mahsulotlar toʻliq tushiriladi. Keyin xom 
ashyoning yangi qismlari yana yuklanadi va barcha bosqichlar takrorlanadi. 
Davriy jarayonlar odatda maqsadli mahsulotlar miqdori oz boʻlgan va 
moddalarni parchalanish uchun apparatdan apparatga koʻp marta tushirilgan 
ifloslanish 
ehtimoli yuqori boʻlgan holatlarda qoʻllaniladi(farmatsevtika 
preparatlari olish va boshqalar).
Bundan tashqari, vaqti-vaqti bilan ishlatiladigan apparatlar jarayonlar, qoida 
tariqasida, doimiy jarayonlar uchun ishlatiladigan qurilmalarga qaraganda ish 
hajmining yaxshiroq mustahkamlanishini taʻminlaydi. 
Uzluksiz ishlaydiga jarayonlarda xom ashyoni qurilmalarga yuklanishi va 
tayyor mahsulotni olinisi uzluksiz boʻladi (1.31-rasm). 
Uzluksiz jarayonlar odatda yuqori hajmli ishlab chiqarishda qoʻllaniladi. 
Uzluksiz oqimli kimyoviy jarayon ikki yoki undan ortiq turli xil reaktivlarni 
maxsus quvur, naycha yoki mikroreaktor orqali maʻlum bir tezlikda yuklash bilan 
boshlanadi. Reaktsiya mahsulotlari oqava suv tarkibida boʻladi. Yakuniy 
mahsulotni olish uchun eritma reaktor orqali bir necha marta oʻtishi mumkin. 
Jarayonga oz miqdordagi reagentlar jalb qilinadi, bu uning xavfsizligini sezilarli 
darajada oshiradi. Uzluksiz oqim texnologiyasi ommaviy reaktorda mavjud 
boʻlmagan sharoitlarni yaratadi. Ularning asosiy maqsadi mahsulot sifatini, 
tozalikni va aylanish vaqtini yaxshilashdir. 

---