1 – ish. Suvarak /Blatta orientali ning tashqi tuzilishi. Kerakli jihozlar

45–rasm. Suvarakning tana
bo’g’imlari: 
1–boshi; 
2–mo’ylovi; 
3– pastki jag’ paypastlagichi; 
4– pastki lab paypastlagichi; 
5–fasetkali ko’zlari; 
6–oldingi ko’krak bo’g’imi; 
7– o’rta ko’krak bo’g’imi; 
8– ustki qanot; 
9–orqa ko’krak bo’g’imi; 
10– haqiqiy qanot; 
11–qorin bo’g’imi; 
12–serkalar; 
13–grifelkalari 
Vazifa: 1. Xloroform, efir yordamida uldirilgan yoki 70 % li spirtda fiksatsiya 
qilingan suvaraklarni olib vannachaga qo‘ying. Qo‘l lupasi yordamida ularni yelka 
tomonidan kuzatib, erkak va urg‘ochilarini farqlang. Erkaklarining uzun qanotlariga 
va qorin qismining oxirgi segmentidagi grifelkalariga e’tibor bering va rasmlarini 
chizing. 2. Suvaraklarning antennalarini ajratib oling va buyum shishasida bir 
tomchi suvga qo‘yib binoko‘lyar orqali kuzating. Uning ipsimon tuzilishiga va 
mayda halqalariga e’tibor bering.3. Suvaraklarning bosh qismini gavda bilan 
biriktirib turuvchi ingichka bo‘yin qismini qaychi bilan qirqib, uning bosh qismini 
lupa yordamida kuzating. Buning uchun boshini oldingi tomondan orqa tomonga 
qarab entomologik to‘g‘nag‘ich bilan vannachaga qadab qo‘ying. Bunda 
suvarakning og‘iz va yelka teshikchasi aniq ko‘rinadi. 4. Suvarakning oyoqlaridan 
birini ajratib oling va buyum shishasida bir tomchi suvga qo‘yib, binoko‘lyar yoki 
qo‘l lupasi yordamida kuzating. Uning asosiy bo‘g‘imlarini aniqlang va rasmini 
chizing. 5. Ko‘krak qismini tashkil qilgan uchta segmentining har birini o‘tkir uchli 
kichik qaychi bilan qirqib, alohida ajratib oling, ikkinchi juft kanotlarini binoko‘lyar 
yoki lupa yordamida kuzating. 6. Suvarakning qorin qismidagi serkalarini va 
erkaklarining grifelkalarini ajratib olib, buyum shishasida bir tomchi suvga qo‘ying 
va binoko‘lyar yordamida kuzating. 7. Suvarakning erkagini tana bo‘limlariga 
ajratib, oq karton qog‘ozining ustiga qo‘ying va uning rasmlarini chizing. 

---