1- ma’ruza kirish

Elektrotexnologik  jarayonlarni qo‘llash soxalari. Xalq xo‗jaligida topilgan 
elektromagnitik  xodisalarni  deyarli  hammasi  ishlatiladi.  Modda  va  buyumlarga 
elektr  va  magnit  maydonlarida,  o‗zgarmas  va  o‗zgaruvchan  sanoat  va  yuqori  
chastota  toklar  bilan,  infraqizil  yoruglik  va  ultrabinafsha  nurlanish  bilan,  rentgen 
va 

 nurlar bilan, lazer va elektron nur bilan,  plazma bilan ishlov berish mumkin. 
Ishlovni  eng  ko‗p  tarqagan  usullari  va  ta‘sir  etuvchi  faktorlari  2-jadvalda 
keltiriladi. 
Jadval 12.2. 
Ta‘sir 
etuvchi 
faktorlar 
CHastota, 
Gs 
Ishlov berish turlari 
1) 
Elektrostatik 
maydon 
 
 
 
2) 
O‗zgarmas 
magnit maydon 
 
 
 
3) 
Sanoat 
chastotadagi 
o‗zgaruvchan  va 
o‗zgarmas tok 
 
 
4) O‗rta va yuqori 
chastotali toklar 
 
 
5) Infraqizil nurlar 
 
6)Nurlantirish 
 
- 
 
 
 
 
- 
 
 
 
 
 
0-50 Gs 
 
 
 
10
2
-10
10
 
Gs 
 
 
 
10
12
-10
14
 
Gs 
10
15
 Gs 
 
Elektrostatik 
bo‗yash, 
elektrofiltrlash 
va 
tozalash,  bo‗laklarga  bo‗lish,  himoyalovchi 
(konservatsiyalovchi)  moddalarni  qoplash,  baliq 
va  go‗sht  maxsulotlarini  elektr  dudlash, 
separatsiyalash. 
Ferromagnitik  qo‗shilmalardan  tozalash,  issiq 
almashuv  apparatlari  suviga  magnitaviy  ishlov 
berish,  moddani  kristall  tarkibini  o‗zgartirish, 
buyumlarga magnitaviy impuls ishlov berish. 
Elektrotermik  ishlov  berish,  elektrpayvandlash, 
elektrkimyo  va  elektrofizik  ishlov  berish, 
pishirish, 
pasterlash, 
elektr 
plazmoliz 
va 
boshqalar. 
 
 
Induktiv  va  dielektrik  qizdirish,  quritish,  kon-
servalash,  sterilizatsiyalash  va  pasterlash,  defekt 
topish va boshqalar. 
qizdirish, quritish, qovurish, qaynatish, pishirish, 
dezinfeksiyalash. 
 
YOrug‗ nurli, shuning ichida lazer ishlov berish. 
 
Sterillashtirish, 
biologiya 
jarayonlari 
va 

---

70 
 
7)Ultrabinafsha 
(fiolet) nurlar 
 
 
8) Rentgen nurlari 
9) 

-nurlar 
10) 
Elektron 
nurlar va plazma 
10
15
-10
17
 
Gs 
 
 
 
10
17
- 
10
18
 Gs 
10
20
 Gs 
- 
kimyoviy  reaksiyalarni  rag‗batlantirish  va 
sekinlashtirish, mikroflorani buzish-parchalash.   
 
7-punktdagiday 
 
7-punktdagiday 
qizdirish, eritish, metallarni tiklash va boshqalar. 
 
Elektrostatik  qurilmalar.  Elektron-ion  texnologiyalar.  Harakatsiz  elektr 
jismlarni  (elektrodlarni)  elektr  maydoni  ishlov  berilayatgan  moddalarni 
mikrozarrachalariga ta‘sir qiladigan uskunalar elektrostatik deyiladi. Bunda albatta 
moddalarni  kimyoviy  tarkibi  o‗zgarmaydi,  gazsimon  yoki  suyuq  muhitda 
materiallarni  zaryadlangan  zarrachalari  muallax  turganida,  ularga  harakatini 
tartiblash  uchun  (ma‘lum  texnologik  jarayonni  bajarish  maqsadida)    elektr 
maydonlarni  ta‘siriga  asoslangan  texnologiya  elektron-ion  yoki  aerozol 
texnologiyasi deyiladi. 
Elektron-ion  texnologiyani  xarakterli  xusu-siyatlari  -  bu  usulni  universalligi:  har 
qanday materiallar (o‗tkazuvchi hamda izolyasiyalovchi) elek-trlantirilishi mumkin 
va  zaryadlangan  xolda  elektr  maydon  ta‘siriga  qo‗yilishi  mumkin.  Bundan 
tashqari,  materiallar  maydalangan  (disperlangan)  xolatda  ish-latiladi,  bu  esa 
uzluksiz jarayonni moslab boshqarish va tashkil etishga imkon beradi.  
Elektrotexnologik  jaraenlarni  turlari.  Elektrostatik  qurilmalarda  kechadigan 
elektrotexnologik jarayonlarni 4 guruhga bo‗lish mumkin: 
1. Havoni aeroionizatsiyalash. 
2.  Elektroseperatsiyalash  -  to‗kiluvchi  aralashmalarni  komponentlar  va 
fraksiyalarga ajratish. 
3. Elektrofiltrlash - begona zarrachalarni ajratish va cho‗ktirish. 
4.  Elektroforez  -  elektrlantirilgan  zarrachalarni  elektr  maydonda  harakatga 
keltirish. 
5.  Elektrosmos  -  suyuqlikning  naychalar  yoki  diafragmalardan  o‗tish  uchun 
harakatlanishi. 
 
Asosan elektrlashtirishni 2-usuli ishlatiladi.  
1)