1- mashgulot. Otlarning ekstererini urganish Darsning maksadi

Tortilgan vakti	YOshi, oy	Oralik kun	Tirik vazni, kg	Mutlok vazni, kg	Sutkalik et kushishi, g
Nisbiy usishi % 0-9.100 K=---------- D
1 aprel tugilganda			41
1 may	1		71
1 iyun	2		97
1 iyul	3		112

17. Vladimir zot otlarni oylar buyicha mutlok, urtacha kunlik

(g) va nisbiy usishni (% xisobida) aniklash

YOshi, oylar	Urtacha norma asosida
	Tirik vazni, kg	Mutlok usishi, g	Urtacha kunlik usishi, g	Nisbiy usishi,%
tugilganda	54
1	107
2	138
3	148
4	166
5	181
6	194
7	212
8	228
9	243

Normal oziklantirish sharoitida sof konli salt miniluvchi, ogir yuk tortuvchi, rus va orlov yurtoki zotlari boshka zotlarga nisbatan tez etiladi. 3 yoshga etganda ular kata yoshdagi otlarning vaznini egallaydi. SHuningdek aygirchalar biyachalarga nisbatan ona kornida 3-4 kun kup yotadi va shunga kura biyachalarga nisbatan ogirrok tugiladi. Jinsiy etilish davridan sung aygirlar va biyachalar ekstererida keskin uzgarishlar yuz beradi. Kulunlarning usishi va rivojlanishini kuzatib borish uchun tugilganidan sung uchinchi kundan boshlab tarozida tortiladi va tanasining ayrim ulchovlari olinadi. Sungra olti oyligida va 1,1,52,2,5,3 va 4 yoshligida tortib kuriladi (15-jadval).

Topshiriklar

1. 
   Kulunlarning turli yoshlarida belgilangan davrlar buyicha teng oralikdagi mutlok vazning sutkalik (g) va nisbiy usishini protsent xisobida aniklang. Kulunning lakabi __________ tugilgan vakti _________________ otasi_________ onasi___________ zoti, sof konliligi____________ Bu topshirikni 16-jadvaldan foydalanib bajaring.
   
2. 
   Ogir yuk tortuvchi Vladimir zot otlari norma asosida oziklantirilganda tirik vazni kuyidagi jadvalga asosan uzgargan. Uning mutlok usishini, urtacha kunlik usishini (gramm xisobida) nisbiy usishini protsent xisobida aniklang (17-jadval).
   
3. 
   Grafiklar asosida oylar buyicha tirik vaznini kg, sutkalik usishini (gramm xisobidp) nisbiy usishini protsent xisobida kursating.
   

8 – Mashgulot. Yilkichilikda naslchilikning birlamchi xisobot formalari va naslchilik guvoxnomasini tuldirish.


Darsning maksadi. Zootexnik xisoboti jurnalini, vedomost va barcha xujjatlarni tuldirishni urganish.
Kerakli jixozlar. Yilkichilikda ishlatiladigan barcha birlamchi xujjatlar, markaziy statistika boshkarmasida nashr kilgan formalar.
Darsning mazmuni. Bu amaliy mashgulot naslchilik ot zavodlarida, fermalarida, shuningdek auditoriyada xam utkazilishi mumkin. Studentlar auditoriyada maxsus kogoz papkalarga tikib tayerlangan dastlabki xisobot formalari Bilan tanishadilar, ularni tuldirish tartibini urganadilar. Xujalikda esa otlarning xar xil kursatma va ulchamlari asosida formalarni mustakil tuldiradilar va xisobot beradilar.
Ot zavodi xujjatlaridagi ezuvlar asosida xujalikdan chikib ketgan (sotilgan, ippodromga junatilgan) xar bir nasldor otga belgilangan formada «Nasldorlik guvoxnomasi» beriladi. Bu guvoxnoma otning kelib chikishini tasdiklovchi xujjat xisoblanadi. Nasldorlik guvoxnomalarining blankalari va boshka xujaliklarpdan zavodga keladigan otlarning nasldorlik guvoxnomalari kat’iy xisobotdagi xujjatlar sifatida saklanadi.
Ippodrmda sinovdan utadigan barcha otlarning nasldorlik ruyxati, otlarni mashk kildirish jurnalini (mashk bulinmalari buyicha erkin formada olib boriladi); xar bir ot uchun sinovlar xisoboti kartochkalari (ikki nusxada); xar bir ot chikishining natijalari tugrisidagi ma’lumotlar, sinov programmalari, ot ulchovlari jurnali; rekordlar va yutuklar daftarchasini; an’anaviy sovrinlar goliblari daftarchasi yuritiladi.
Xar bir ippodromda uzining zotlar buyicha aygir va biyalari xamda otlarni eshi buyicha erishilgan Butuniitfok rekordlari va yutuklarini xisobot kitobiga aloxida-aloxida ezib boriladi.
Barcha ot zavodlarida naslchilikning dastlabki xujjatlari kuyidagi formalarda: naslli aygirlar, nasldor biyalar uchun zavod kitobi; bir yarim – ikki eshli xar bir etuk ot uchun bonitirovka kartochkasi (aygir kartochkasi 1-L forma, biya kartochkasi 2-L forma); biyalarni sinash va kochirish xisoboti jurnali (3-L forma); esh mollarni ustirishxisoboti jurnali (4-L forma); biyalar tugishi va kochirilishi vedomosti (bunda mollar otxonada bokiladigan zavodlar uchun 5-L formasi, otlar uyurda bokiladigan zavodlar uchun esa 6-L formasi); tugish va kochirish xisobining kushma vedomosti (8-L forma); aygirlar uchun biyalar tanlash (otlar otxonada bokiladigan zavodlar uchun 11-L forma); bonitirovka natijalarining kushma vedomosti (13-L forma); esh mollarni tamgalash xisobot jurnali (14-L forma); uyur daftarchasi (16-L forma), ot zavodlari uchun uyurda bokiladigan otlarga 1,1, 1,2, 1,3, 1,5 formalar, xujalikka kelaetgan va xisobdan chikarilaetganlarini otlarni xisobga olish maksadida xar oyda nasldor otlar soni tugrisida xisobot, tugilgan xar bir kulunni kayd kilish uchun kulun olish akti tuziladi. (ilova 1,4) viranjirovka kilinadigan va braka chikariladigan otlarga yukori tashkilot tomonidan tasdiklanadigan tegishli formadagi akt tuziladi.

4 L – forma

Esh otlar usishini xisobga olish jurnali (zotlar ……, tugilgan yili……., jinsi ……….).

Tartib №

Lakabi, tusi

Inventar №

Kelib chikishi

Eshi buyicha tirik vazni va ulchamlari

Kushimcha belgilar

otasi

onasi

Tugilgan vakti

Karchigay balandligi

Gavdaning kiya uzunligi

Kukrak aylanasi

Kaft aylanasi

8 L – forma

Biyalarni kochirish xamda tugdirishni xisobga olish vedomosti 19… yil uchun.

Tar-tib №	Naslchi--lik dastlabki kitobi buyicha lakabi, tugil-gan yili, kelib chikishi (ota-onasi)	Utgan 19.. yili kochirilgan vakti va joyi	Utgan yili kaysi aygir Bilan kochirilgan (lakabi, kelib chikishi)	Soglom tugilgan, kisir kolgan, bola tashla-gan, sabablari	Bolasining jinsi, lakabi, tusi va belgi-lari	SHu yilgi kochirilgan vakti va joyi	SHu yili kaysi aygir Bilan kochirilgan 19.. (lakabi, kelib chikishi) Bugoz bulmaganligining sababi.

14L – forma

Esh otlarni tamgalashni xisobga olish jurnali zoti … tugilgan yili …. jinsi.

Tartib №	Tamga №	Asosiy belgisi	Lakabi	Tugilgan vakti	Tusi va belgilari	Kelib chikishi			Izox
						otasi	Ona-si

11. Biyalarni kochirish va sinab kurish xisobot jurnali

№№	Biyaning lakabi, tugilgan vakti (kisir kolgan, bola tashlagan) kaysi aygirga birkitilganligi	Oy / kun	1	2	Oyning oxirgi kuni xisobga olinadi

Kulunlarni daromadga olish akti №
Yil___________,oy_______,Biz kuyida imzo chekuvchilar:
Zootexnik______________
Vetvrach________________, brigadir__________,otbokar___________
Xakikatan xam kulunning otasi ___________, onasi________________
Bulgan, naslchilik kitobiga ezilgan eki ezilmagan.
Jinsi ______________, zoti____________, tusi va belgilari (tulik eziladi)
Lakabi ________________
Zootexnik _____________
Vetvrach________________
Brigadir_______________
Otbokar________________
Izox. Akt ikki nusxada ezilib, bittasi buxgalteriyaga beriladi va bittasi brigadirga koldiriladi.