1 -mavzu: Sodda, bir va ko‘p amalli (qavsli) arifmetik ifodalarni hisoblash Reja

Mavzu yuzasida savol va topshiriqlar:

1. Ikkinchi ilovaning kamchiligi nimada?

2. ShowMessage ning vazifasi nimada?
3. IntToStr funksiyasi nima vazifani bajaradi?
4. Uchinchi ilovani shunday o‘zgartiring-ki, u a) ilova oynasining eni
800 dan, b) ilova oynasi bo‘yi 450 dan oshsa ekranga ogohlantiruvchi
yozuvni chiqarsin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
Informatika va axborot texnologiyalari 10-sinf darslik, Toyloqov N.I. , Axmedov A.B. Pardayeva M.D. abdug’aniyev A.A. Mirsanov U.M. ”EXTREMUM-PRESS” nashriyoti-2017

№_22_-Mavzu: Ilova oynasiga ma’lumot joylash

Reja:
1 Label boshqarish obyekti va xossalari;
2 Oyna o‘lchamlari ilovalari.
3 Amaliy topshiriq. Label va Button komponentlari bilan ishlash

1. Label boshqarish obyekti va uning xossalari. Har qanday ilova qandaydir ma’lumotlarni foydalanuvchi uchun ilova oynasiga yoki boshqa usulda chiqarib berishi kerak. Buning uchun bir qator boshqarish obyektlari yaratilgan bo‘lib, ulardan eng soddasi Label (nishon, belgi, yozuv) obyektidir. Bu obyekt obyektlar panelining standart bo‘limida beshinchi bo‘lib joylashgan.

Bu obyekt ilova oynasi obyekti Formning ajdodi bo‘lgani uchun uning
ko‘plab xossalarini meros qilib olgan. Masalan, Label obyektining Width
(kenglik), Height (balandlik), Left (chap), Top (yuqori)lar mos ravishda obyekt egallagan joyning kengligi, balandligi, undan oynaning chap va
yuqori chegarasigacha bo‘lgan masofalarni aniqlaydi. Label ning asosiy xossasi Caption (Sarlavha) dir. U bu obyekt ekranga qanday matn satrini chiqarishini aniqlaydi.
2. Label boshqarish obyekti xossalarini dasturda o‘zgartirish. Label
obyektining ham boshqa obyektlar kabi o‘z nomi bo‘lib, u Name nomli
xossasida saqlanadi. Bu xossadan obyektga va uning xossalariga murojaat
qilganda foydalaniladi. Shu sababli, uni ilova ishlayotganida o‘zgartirish
muammolar paydo qilishi mumkin. Obyektlarning Name xossasi faqat bu
obyektlar ilova oynasiga qo‘yilayotgan paytda o‘zgartiriladi.
3. Oyna o‘lchamlari ilovasi. Oldingi mashg‘ulotdagi ilovani qaytadan
yaratamiz. Ilova oynasi o‘lchamlarini kattalashtirish va kichiklashtirish
uchun ikkita tugmadan, oyna o‘lchamlarini ko‘rsatish ikkita Label dan
foydalanamiz.
Dastlab ilova oynasining xossalarini o‘rnatamiz (39-dars):
Form1.Caption:=’To‘’rtinchi ilova’;
Form1.Height:=225; Form1.Width:=400;
Form1.Left:=200; Form1.Top:=100;
Yuqoridagi to‘rtta obyektni ilova oynasiga joylaymiz va ularning xossalarini o‘rnatamiz:
Button1.Caption:=’++’;
Button2.Caption:=’--’;
Label1.Caption:=’Oynaning bo‘’yi: ’;
Label2.Caption:=’Oynaning eni: ’;
Ilova oynasida Button1ni ikki marta bosib, ekranda paydo bo‘lgan
dastur kodi oynasining kursor turgan joyiga quyidagi operatorlarni
kiritamiz:
Form1.Width:=Form1.Width+16;
Form1.Height:=Form1.Height+9;
Label1.Caption:=’Oynaning_bo‘’yi:’+IntToStr(Form1.Height);
Label2.Caption:=’Oynaning_eni:’+IntToStr(Form1.Width);
Ilova oynasida Button1 ni ikki marta bosib, ekranda paydo bo‘lgan
dastur kodi oynasining kursor turgan joyiga quyidagi operatorlarni
kiritamiz:
Form1.Width:=Form1.Width+16;
Form1.Height:=Form1.Height+9;
Label1.Caption:=’Oynaning_bo‘’yi:’+inttostr(Form1.Height);
Label2.Caption:=’Oynaning_eni:’+inttostr(Form1.Width);
Ilovani ishga tushiramiz va uning ishlashini kuzatamiz: