1-Amaliy ish ruda konlarini qazib olishda burg’ilash ishlari

14-Amaliy ish
YER OSTI KONLAHIMLARINI O’TISHDA SHPUR ZARYADLARI KO’RSATGICHLARINI HISOBLASH.
Yer osti kon lahimlarini o’tishda shpur zaryadlari quyidagi formulalar yordamida hisoblanadi.
Ammonit qoyali №1 yoki detonit portlovchi moddalarini portlatishda shpurlar diametri 32 mm bo’lganda portlatilayotgan kovjoy yuzasida burg’ilanadigan shpurlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bunda S_зб- portlatilayotgan kovjoy yuzasi, m²; f- prof. ProtodyakonovM.M.shkalasi bo’yicha tog’ jinsi mustahkamlik koeffisiyenti.
Agar 32 mm dan boshqa diametrli shpurlardan foydalanilsa yuqoridagi formulaga tuzatma kiritiladi.
Har qanday diametrdagi shpur va har qanday turdagi portlovchi modda uchun shpurlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bunda d- zaryad diametri, mm; К_п – patronlangan portlovchi moddalar koeffisienti bo’lib,uningqiymatlari quyida keltirilgan:

Ammonit qoyali №1	1	Dinaftalit-200	1,25
Detonit М	1	AmmonitAP-5JV	1,27
Ammonal М-10	1	Ammonit PJV-20	1,45
Ammonit 6JV	1,1	Ammonit qoyali №3	1

Kovjoyni portlatish uchun portlovchi modda umumiy sarfi quyidagicha aniqlanadi:

bunda q- portlovchi modda solishtirma sarfi, kg/m³; L_зх- bir marta portlatishdan so’ng kovjoy surilish chuqurligi, m.
Qulatuvchi shpurlar joylashish chuqurligi quyidagicha aniqlanadi:

bunda η=0,75÷0,95 – shpurlardan foydalanish koeffisienti (KISH).
Kovjoyni portlatish uchun portlovchi modda umumiy sarfi quyidagi formula yordamida ham aniqlanishi mumkin:




Bunda l_ст – shpurning portlamasdan qolgan qismi (stakan) chuqurligi, m; l_о.ш- qulatuvchi shpurlar chuqurligi.
Shpurdagi zaryad massasi quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi:


Bunda Δ – zaryadlash zichligi, kg/dm³; l_з – shpurdagi zaryad uzunligi, dm; р^'- 1 m shpurning zaryad sig’imi, kg.
O’yuvchi shpurlardagi zaryad massasi quyidagicha aniqlanadi:

Bunda N_в.ш – o’yuvchi shpurlar soni; Q_в – bitta o’yuvchi shpurdagi zaryad massasi, kg.
Qulatuvchi shpurlardagi zaryad massasi quyidagicha aniqlanadi:

Bunda N_о.ш – qulatuvchi shpurlar soni; Q_о – bitta qulatuvchi shpurdagi zaryad massasi, kg.
Zaryadning o’yuvchi va qulatuvchi shpurlarga to’g’ri taqsimlanganligini quyidagi formula yordamida tekshiriladi:

Qulatuvchi shpurlar chuqurligini quyidagi formula yordamida ham aniqlash mumkin:

bunda В – portlatilayotgan kovjoy kengligi, m;
O’yuvchi shpurlar joylashish chuqurligi quyidagicha aniqlanadi:

Portlovchi moddaning haqiqiy solishtirma sarfi quyidagicha aniqlanadi:

Shpurdagi zaryad uzunligi tog’ jinsi mustahkamligi va zaryad diametriga bog’liq holda quyidagicha aniqlanadi:
odatda
O’yuvchi shpurlar soni kon lahimi yuzasi va o’yuvchi shpur turiga bog’liq holda aniqlanadi. Tog’ jinsi mustahkamligi va shpurlar diametriga bog’liq holda o’yuvchi shpurlar orasidagi masofa 0,2÷0,6 mni tashkil qilishi mumkin.
O’yuvchi shpurlar soni aniqlangandan so’ng qulatuvchi shpurlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Qulatuvchi shpurdagi zaryad massasini quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin:

Qiya (o’yuvchi) shpurlar uzunligi quyidagicha aniqlanadi:

bunda l_г.з – shpurning kavjoy yuzasiga perpendikulyar joylashish chuqurligi, m; α=55-85⁰ – shpur qiyalik burchagi.
Kovjoyda bajariladigan burg’ilash ishlarining umumiy hajmi quyidagicha aniqlanadi:

bunda l_в.ш – o’yuvchi shpurlar uzunligi, m; l_о.ш – qulatuvchi shpurlar uzunligi, m;
1 m³ portlatilgan tog’ jinsini uchun burg’ilash ishlari solishtirma hajmi quyidagicha aniqlanadi:

Bitta portlatishda hosil bo’ladigan tog’ jinslari hajmi quyidagicha hisoblanadi:

bunda l_ош – qulatuvchi shpurlar joylashish chuqurligi, m.
Konchilik ishlarini olib borishda asosan ponali, piramidali, prizmali va shelli o’yuvchi shpurlar qo’llaniladi.