1-Amaliy ish ruda konlarini qazib olishda burg’ilash ishlari

14.1-misol.Mustahkamligi prof. M.M.Protodyakonov shkalasi bo’yicha f=12 bo’lgan andezitda shurf o’tishda piramida ko’rinishidagi o’yuvchi shpurlar qo’llanilmoqda. Kon lahimining o’tishdagi ko’ndalang kesim yuzasi 1,2x1,2m. Diametri d=36mm bo’lgan shpurlar ammonit 6JV portlovchi moddasi yordamida portlatiladi.Zaryadlash zichligi Δ=0,8kg/dm³; shpurdan foydalanish koeffisiyenti η=0,88, qulatuvchi shpurlar chuqurligi shurf kengligining 0.75 qismiga teng. Agar o’yuvchi shpurlarni burg’ilash qiyaligi α=65⁰, qulatuvchi shpurlarni burg’ilash qiyaligi α=85⁰ va portlovchi modda solishtirma sarfi q=4,4 kg/m³ bo’lsa portlatiladigan shpurlar soni va chuqurliklari, kovjoyni portlatish uchun ketadigan portlovchi modda umumiy massasi, o’yuvchi va qulatuvchi shpurlardagi zaryad massasi, burg’ilash ishlarining umumiy va solishtirma hajmlari aniqlansin.
Masala yechimi.1.Kovjoyda shpurlar joylashish sxemasini tuzamiz (14.1,arasm).
а б



14.1-rasm.Piramidal (a) vavertikal ponasimon (b) o’yuvchi shpurlarni qo’llashda shpurlar joylashish sxemasi:
а: 1-4 - o’yuvchi shpurlar; 5-12 – qulatuvchi shpurlar; b: 1-8 – o’yuvchi shpurlar; 9-16 – qulatuvchi shpurlar.
2.Kavjoydagi shpurlar sonini aniqlaymiz

<sub>3. Qulatuvchi shpurlar burg’ilanish chuqurligini aniqlaymiz

4.O’yuvchi shpurlar burg’ilanish chuqurligini aniqlaymiz

lв.ш=1,04m deb qabul qilamiz.
5.Kovjoyni portlatish uchun portlovchi modda umumiy massasini aniqlaymiz

Qзб=5 kg deb qabul qilamiz.
6. Shpurlar joylashish sxemasiga ko’ra o’yuvchi shpurlar soni Nв.ш=4ga teng. Bundan qulatuvchi shpurlar soni quyidagiga teng ekanligi kelib chiqadi:

7. Har bir shpurdagi zaryad massasini shpur sig’imi bo’yicha yoki zaryad umumiy massasini shpurlar soniga bo’lish orqali aniqlash mumkin. Bunda o’yuvchi shpurlardagi zaryad massasi qulatuvchi shpurlardagi zaryad massasidan 15% ga ko’p olinadi.
Qulatuvchi shpurdagi zaryad massasi quyidagiga teng bo’ladi:</sub>

Qо.ш=0,4kg deb qabul qilamiz.
O’yuvchi shpurdagi zaryad massasini aniqlaymiz

8.O’yuvchi va qulatuvchi shpurlardagi z aryadlar massasini aniqlaymiz


<sub>9.Kovjoyni portlatish uchun zaryad umumiy massasini tekshirib ko’ramiz

10. O’yuvchi va qulatuvchi shpurlar uzunliklarini aniqlaymiz


11. Bir marta portlatish uchun bajariladigan burg’ilash ishlarining umumiy hajmini aniqlaymiz

12.Portlatish ishlari natijasida maydalanadigan tog’ jinsi hajmi quyidagiga teng bo’ladi

13. Burg’ilash ishlarining solishtirma hajmini quyidagicha aniqlash mumkin:

14.2-misol. Mustahkamligi prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo’yicha f=13 bo’lgan kvarsitda yuzasi 3,2m2 bo’lgan shtolnya o’tilmoqda. Diametri d=36mm bo’lgan shpurlar ammonal qoyali №3 portlovchi moddasi bilan zaryadlanadi. Bir marta portlatishda kovjoy surilishi Lзх=1,4 m, o’yuvchi va qulatuvchi shpurlardagi zaryad uzunligi lз=0,7lшm, zaryad zichligi Δ=1 kg/dm3, shpurdan foydalanish koeffisienti η=0,85ga teng.
O’yuvchi shpurlar vertical ponasimon qilib joylashtirilganda ularning qiyaligi α=600 ga teng. Burg’ilash ishlari va portlovchi modda solishtirma sarfini aniqlang.
Masala yechimi.1. Shpurlar sonini aniqlaymiz

Nш=16 ta deb qabul qilamiz.
2.Kovjoyda shpurlar joylashish sxemasini tuzamiz (14.1, b rasm).
3. Qulatuvchi shpurlar joylashish chuqurligini aniqlaymiz

4. O’yuvchi shpurlar joylashish chuqurligini quyidagicha aniqlaymiz:

5. Shpurlar joylashish sxemasidan ko’rinib turibdiki, o’yuvchi shpurlar soni 8 ta, bundan qulatuvchi shpurlar sonini aniqlash mumkin:

6. O’yuvchi va qulatuvchi shpurlardagi zaryad massasini aniqlaymiz




Qв.ш=1,35 deb qabul qilamiz.
7. Kovjoyni bir marta portlatish uchun portlovchi modda umumiy massasini aniqlaymiz:

8. Portlovchi moddaning haqiqiy solishtirma sarfi</sub>

9.Burg’ilash ishlari umumiy hajmini aniqlaymiz. O’yuvchi shpurlar joylashish chuqurligi lв.ш=1,9m va qiyaligi α=600 bo’lganda ularning chuqurligi quyidagiga teng bo’ladi:


<sub>10. Portlatish sihlari natijasida maydalanadigan tog’ jinsi hajmi quyidagiga teng bo’ladi

11. Burg’ilash ishlarining solishtirma hajmi quyidagiga teng bo’ladi:</sub>