1. Biofizikaning predmeti, vazifalari. Biofizikaning biologik fanlar orasida tutgan o’rni va boshqa fan soxalari bilan aloqasi

55. Birlamchi faol transport
Birlamchi faol transport - bu to'g'ridan-to'g'ri kimyoviy energiya manbasini (masalan, ATP) molekulalarni membrana bo'ylab uning gradiyentiga o'tkazish uchun ishlatadigan transport vositasidir. Ushbu asosiy faol transport mexanizmini ko'rsatish uchun biologiyadagi eng muhim misollardan biri bu hayvon hujayralarida uchraydigan va vazifasi ushbu hujayralar uchun zarur bo'lgan natriy-kaliy nasosidir. Natriy-kaliyli nasos hujayradan natriy va kaliyni hujayra ichiga tashiydigan membrana oqsilidir. Ushbu transportni amalga oshirish uchun nasos ATP dan energiya talab qiladi.
56 Ikkilamchi faol transport
Ikkilamchi faol transport - bu hujayrada to'plangan energiyani ishlatadigan vosita, bu energiya ATP dan farq qiladi va shuning uchun uni transportning ikki turi ajratib turadi.
Ikkilamchi faol transportda ishlatiladigan energiya birlamchi faol transport natijasida hosil bo'ladigan gradyanlardan kelib chiqadi va boshqa molekulalarni ularning konsentratsiyasi gradiyentiga qarshi tashish uchun ishlatilishi mumkin. Masalan, hujayra tashqarisidagi bo'shliqda natriy ionlarining kontsentratsiyasi oshganda, natriy-kaliy nasosining ishlashi tufayli membrananing ikkala tomonidagi ushbu ion kontsentratsiyasining farqi bilan elektrokimyoviy gradient hosil bo'ladi. Bunday sharoitda natriy ionlari kontsentratsion gradyan bo'ylab harakatlanishga moyil bo'lib, transport oqsillari orqali hujayraning ichki qismiga qaytadi.
57. Moddalarning membrana orqali antiport, uniport va simport tashilishi

• 
  Электролитлар ва ионларнинг мембрана орқали ташилишi. Моддаларнинг мембрана орқали унипорт ташилишида ташилувчи ион ёки нейтрал молекула мустақил ҳолатда мембрана қарама - қарши томонига ўтказилади (О₂ нинг мембрана орқали ташилиши).
  
• 
  Моддаларнинг мембрана орқали симпорт ташилишида эса икки турдаги модда бир йўналишда, биргаликда ташилади (бу жараёнга мисол қилиб, углевод, аминокислоталарнинг Na⁺ иони билан биргаликда ҳужайра мембранаси орқали ўтишини кўрсатиш мумкин). Мембрана орқали ташилувчи икки хил ион ёки нейтрал молекула боғланган ҳолатда қарама - қарши томонига ўтказилиши антипорт ташилиш деб аталади. uniport , masalan, kuchlanishga bog'liq natriy kanalini ta'minlaydi, bu orqali natriy ionlari harakat potentsialini yaratishda hujayra ichiga o'tadi.Simport ichak epiteliysi hujayralarining tashqi (ichak lümenine qaragan) tomonida joylashgan glyukoza tashuvchisi tomonidan amalga oshiriladi. Bu oqsil bir vaqtning o'zida glyukoza molekulasini va natriy ionini ushlaydi va uning konformatsiyasini o'zgartirib, ikkala moddani ham hujayraga o'tkazadi. Bunda elektrokimyoviy gradientning energiyasi ishlatiladi, bu esa o'z navbatida natriy-kaliy ATP-aza tomonidan ATP gidrolizlanishi tufayli hosil bo'ladi.Antiport , masalan, natriy-kaliy ATPaz (yoki natriyga bog'liq ATPaz) tomonidan amalga oshiriladi. U hujayra ichiga kaliy ionlarini tashiydi. va natriy ionlari hujayradan chiqariladi.