1-bob. Shaxs psixologiyasi: fanga kirish

2. Inson hayoti mukammallikka faol intilish sifatida
Shaxsni organik yaxlitlik deb hisoblash yagona psixodinamik tamoyilni talab qiladi. Adler uni hayotning o'zidan, ya'ni hayotni o'sish va rivojlanish yo'nalishidagi uzluksiz harakatsiz tasavvur qilib bo'lmasligidan olib keldi. Faqat shaxsiy muhim maqsadlar sari harakat qilganda, shaxsni yagona va o'ziga mos keladigan bir butun sifatida qabul qilish mumkin.
Inson komillikka intiladi, degan fikrni ilgari surar ekan, Adler odamlarni ichki yoki tashqi sabablar daf etmaydi, aksincha, ular oldinga intiladilar - ular doimo shaxsiy muhim hayotiy maqsadlar sari intiladilar, degan fikrdan kelib chiqdi. Odamlarning o'z oldiga qo'ygan maqsadlari, shuningdek, ularga erishishning individual usullari ularning hayotiga qanday ma'no qo'shayotganini tushunishga yordam beradi. Adlerning fikricha, bu hayotiy maqsadlar ko'p jihatdan individual ravishda tanlanadi va shuning uchun doimo mukammallikka intilishda odamlar o'z harakatlarini rejalashtirishga va o'z taqdirlarini belgilashga qodir. O'z maqsadlariga erishib, ular nafaqat o'zlariga bo'lgan hurmatni oshiradilar, balki hayotda o'z o'rinlarini topadilar.
3. Shaxs ijodiy va o'zini o'zi belgilovchi bir butun sifatida
Shaxsni shakllantirishda irsiyat va atrof-muhit muhimligini tan olgan Adler, shaxs bu ikki ta'sirning mahsuli emas, balki ko'proq ekanligini ta'kidladi (Adler, 1964). Ya'ni, u odamlarning ijodiy kuchga ega ekanligiga ishongan , bu o'z hayotini boshqarish qobiliyatini ta'minlaydi - erkin, ongli faoliyat insonning belgilovchi xususiyatidir. Bu ijodiy kuch inson tajribasining barcha jabhalariga ta'sir qiladi: idrok, xotira, tasavvur, fantaziya va orzular. Bu har bir insonni o'z taqdirini o'zi belgilaydigan shaxsga, o'z hayotining me'moriga aylantiradi.
Insonning ijodiy tabiati va erkinligiga bo'lgan ishonch, hamma narsadan ko'ra, ko'plab psixologlarni Adlerni zamonaviy gumanistik psixologiyaning xabarchisi deb bilishga undaydi.
4. Shaxsning ijtimoiy mansubligi
Adlerning inson tabiati haqidagi yaxlit tasavvuri har tomonlama edi. U shaxsni nafaqat alohida olingan o‘zaro bog‘lanishlarning yaxlit tizimi, balki katta tizimlar – oilalar, jamoalarning ajralmas qismi sifatida ham tushundi: “Individual psixologiya jamiyatga kiritilgan shaxsni ko‘rib chiqadi va o‘rganadi. Biz insonni undan ajralgan holda ko‘rib chiqish va o‘rganishdan bosh tortamiz” (Adler, 1956, 2-bet). Adler nazariyasida etakchi o'rinni egallaydi, unga ko'ra insonning barcha xatti-harakatlari ijtimoiy kontekstda sodir bo'ladi va inson tabiatining mohiyatini faqat ijtimoiy munosabatlarni tushunish orqali tushunish mumkin. Bundan tashqari, har bir insonda tabiiy jamiyat tuyg'usi yoki ijtimoiy manfaat , o'zaro ijtimoiy hamkorlik munosabatlariga kirishga bo'lgan tug'ma xohish mavjud. Shunday qilib, individual psixologiya inson va jamiyat o'rtasidagi birlashish va hamkorlik uyg'unligini zarur deb hisoblaydi va ular o'rtasidagi ziddiyatni g'ayritabiiy deb biladi. Adler kontseptsiyasida xulq-atvorning ijtimoiy determinantlariga urg'u berish shunchalik muhimki, u zamonaviy psixologiya nazariyasida birinchi ijtimoiy psixolog sifatida shuhrat qozongan.