1-dars 1-§. Organik kimyo tarixi. Organik birikmalarning o‘ziga xos xususiyatlari darsning maqsadi

TK3 O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallashni nazarda tutadi.
b)Tarbiyaviy maqsad; TK5 Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi.
II.Dars turi:Aralash dars
III.Dars usuli:Aralash Fikrlar hujum.
IV.Dars jihozi:
a)Darslik
b)Tarqatmalar.
V.Tashkily qism;
a)Salomlashish
b)Yo’qlama
c)Siyosiy daqiqa
VI.O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savol va topshiriqlar berish.
VII. Dars bayoni:
Azotli organik birikmalar deb, molekulasida azot atomi bor bo‘lgan organik moddalarga aytiladi.
To‘yingan yoki aromatik uglevodorod molekulasidan bitta yoki bir nechta vodorod atomini nitroguruh (NO2) bilan almashinishidan hosil bo‘lgan organik birikmalarga nitrobirikmalar deyiladi
Nomenklaturasi. Ratsional nomenklatura bo‘yicha nitrobirikmalarni nomlaganda tegishli uglevodorod nomiga „nitro“ so‘zi qo‘shib aytiladi. CH3 NO2 nitrometan CH3 CH2 NO2 nitroetan
CH3 CH2 CH2 NO2 nitropropan CH3 CH2 CH2 CH2 NO2 nitrobutan
Formula Ratsional nomenklatura Sistematik nomenklatura
CH3 CH2 CH2 NO2 birlamchi nitropropan 1-nitropropan
CH3 CH(NO2) CH2 CH3 ikkilamchi nitrobutan 2-nitrobutan
CH3 C(CH3)(NO2) CH3 uchlamchi nitrobutan 2-metil-2-nitropropan
Sistematik nomenklatura.
Xalqaro (sistematik) nomenklaturaga ko’ra nitrobirikmalar nomlashda quyidagi qoida va ketma-ketlikka amal qilinadi:
1. Nitrogruppa asosiy uglerod zanjirida bo`lishi kerak.
2. Asosiy zanjirdagi uglerod atomlarini nitrogruppa yaqin tomondan raqamlab chiqiladi.
3. Yonaki zanjirdagi radikallar yoki nitroguruh nomi ularni asosiy zanjirdagi ular bog’langan uglerodni tartib raqami ko’rsatilgan holda alifbo tartibida aytib o’tiladi va ohirida asosiy zanjirni nomi aytiladi.
3-etil-4-metil-2-nitropentan 3-etil-4-metil-2-nitropentan