1. Falsafa tushunchasining kelib chiqishi va mazmuni. Falsafa yunoncha — «donishlikni sevish»

нсоннинг пайдо бўлиши энг баҳсли муаммолардан бири ҳисобланади

Диний–эътиқодий нуқтаи назардан одамни Худо яратган. Biror kishining kelib chiqishi haqida gapirganda, dinni aytmaslik mumkin emas. Ehtimol, javob Bibliyada saqlanadi. Shak-shubhasiz asrlar eski odamlardan merosxo'rlarga etkaziladi. Shu bilan birga, U. turli millatlar Bitta haqiqat ko'rinadi, qo'shnilarni qadrlash, yaxshiliklarni yaratmaslikka va gunoh qilib qo'ymaslikka chorlaydi. Eng muhimi, biz Rabbimizni yaratdik. Biz dinni tanlashga chaqirmaymiz, bu imonlilarning tuyg'usiga tegmoqchi emasmiz. Ushbu moddada faqat paydo bo'lgan eng mashhur nazariyalardan biri bu Xudoga bo'lgan imondir.

Даҳрийча қараш эса буни инкор этиб, одамни табиат яратган, у табиатнинг бир қисми, деган ғояни илгари суради. Чарлз Дарвин (1809– 1882 Charlz Darvin Xudo borligini inkor etmadi, lekin Xudo faqat faqat boshlang'ich turlarini yaratishga ishondi, qolganlari harakat ostida qoldi tabiiy tanlanish. Darvin bilan bir vaqtning o'zida tabiiy tanlanish printsipining ochilishiga kelgan alfred Uollace, bu odam va hayvonlar o'rtasidagi aqliy harakatlarga qarshi keskin yuzi borligini ta'kidladi. U tabiiy tanlanish natijasida inson miyasini ko'rib chiqa olmaydi degan xulosaga keldi. Uollace bu aqliy vositani egasining ehtiyojlari tufayli paydo bo'lganligini e'lon qildi va eng yuqori oqilona mavjudot aralashuvini taklif qildi.

34.Insonning bioijtimoiy mohiyati. Inson, individ, Shaxs.


Insonnning bioijtimoiy mohiyati. Falsafiy antropologiya yechadigan muhim muammolar orasida inson biologik va ijtimoiy mohiyatining o’zaro nisbati to’g’risidagi masala alohida o’rin egallaydi. Inson jonli tabiatning bir qismi, shuningdek biologik evolyutsiya mahsuli ekanligi hozirgi zamon tabiatshunosligi fanida nafaqat olimlar va mutaxassislar, balki ma’rifatli odamlarning keng doirasi uchun ham aniq-ravshan va deyarli shak-shubhasiz dalilga aylandi. Har bir inson o’z biologik xususiyatlari: genetik kodi, vazni, bo’yi, mijozi, terisi va sochining rangi, yashash muddati va shu kabilarga ko’ra betakrordir.
Ayni shu sababli inson individi nafaqat biologik, balki ijtimoiy mavjudot sifatida ham o’ziga xos xususiyat kasb etadi. Boshqacha aytganda, insonning kamol topishi jamiyatda va faqat jamiyatda yuz beradi.
Inson ўзида биологик, ижтимоий ва психик хусусиятларни мужассамлаштирган онгли мавжудот. Инсоннинг биологик хусусиятларига овқатланиш, ҳимояланиш, зурриёт қолдириш, шароитга мослашиш кабилар хос. Инсон бошқа мавжудотлардан социал хусусиятлари билан ажралиб туради. Чунончи, тил, муомала, рамзий белгилар, билим, онг, маҳсулот ишлаб чиқариш, тақсимлаш, истеъмол қилиш, бошқариш, ўз-ўзини идора этиш, бадиий ижод, аҳлоқ, нутқ, тафаккур, қадриятлар шулар жумласидандир. . Ибн Сино таърифига инсон “табиат гултожиси”дир.
Individ - lotincha "individium" degan so'zdan kelib chiqqan bo'lib, "bo'linmaydigan" degan ma'noni anglatuvchi bu atama mustaqil yashaydigan tirik vujud, har bir shaxsni bildiradi. Individ atrofimizdagi barcha odamlardir. Ya'ni, kasbi, aqliy faoliyati, sog'lomligi yoxud imkoniyati cheklanganligidan qat'iy nazar individ hisoblanadi. Har bir mavjudot o'sib-ulg'aygani sari u o'zgarib boradi. Odam ham mukammallashib, individlik bosqichidan mustaqil shaxs va individuallikka erisha boshlaydi. Bu jarayon ijtimoiy-tarixiy xususiyatga ega bo'lib, ibtidoiy davrga xos bo'lgan individlik evolutsiya natijasida shaxsga aylanadi.
Shaxs tushunchasi insonga taalluqli bo‘lib, psixologik jihatdan taraqqiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulq-atvor va dunyoqarashga ega bo‘lgan jamiyatning a’zosini ifodalashga xizmat qiladi. Odam shaxs bo‘lishi uchun psixik jihatdan rivojlanishi, o‘zini yaxlit inson sifatida his etishi, o‘z xususiyatlari va sifatlari bilan boshqalardan farq qilmog‘i kerak.