1. Geodeziya fani, geodeziyaning yer tuzish va kadastr uchun ahamiyati, boshqa fanlar bilan aloqasi

Magnit ignaning egilishi va meridianlarning yaqinlashishi.

G eografik va magnit meridianlarning yo'nalishlari, qoida tariqasida, bir-biriga mos kelmaydi. Ushbu meridianlarning yo'nalishlari bilan hosil bo'lgan gorizontal burchakka magnit ignaning og'ishi deyiladi d . Magnit meridianning shimoliy yo'nalishi geografik meridiandan sharqqa og'ishsa, egilish sharqiy bo'lishi mumkin va g'arbiy - magnit meridianning shimoliy yo'nalishi g'arbga og'ishsa. Sharqiy declension "+" belgisiga ega, g'arbiy "-". Maydalanish joy va vaqtga qarab o'zgaradi. Yer yuzasining xuddi shu joyida, asrlar davomida magnit ignaning egilishi o'nlab darajalarda o'zgaradi, egilishning to'liq tebranish davri esa to'rt asrdan ko'proq vaqt davomida sodir bo'ladi. Bunday o'zgarish dunyoviy deb ataladi. Evropada pasayishning yillik o'zgarishi o'rtacha 5' ga yaqin. Maydalanishning sutkalik o'zgarishi ham kuzatiladi, bunda Rossiyaning o'rta kengliklarida amplituda 15' ga etadi, yozda u qishga qaraganda ko'proq; shimoliy kengliklarda janubiy kengliklarga qaraganda ko'proq. Mayillanish, shuningdek, magnit buzilishlar va aurora bilan bog'liq bo'ronlar, quyosh dog'lari ta'sirida o'zgaradi. Magnit rudalarning paydo bo'lish joylarida magnit igna ko'rsatkichlari o'zgaradi. Magnit igna egilishining o'rtacha qiymatidan bunday og'ishlar magnit anomaliyalar deb ataladi. Geografik va magnit azimutlar orasidagi farq magnit ignaning og'ishiga teng: A _g - A _m = d.
a o'rtasidagi farq meridianlarning yaqinlashuvi deyiladi : s =A- a . Meridianlarning yaqinlashishini ma'lum bir nuqtada meridian yo'nalishi va eksenel meridianga parallel chiziq orasidagi gorizontal burchak sifatida ham aniqlash mumkin. Meridianlarning yaqinlashuvi eksenel meridiandan sharqda joylashgan relef nuqtalari uchun ijobiy, g'arbda esa salbiy bo'ladi. Chiziqning azimutini va bir nuqtada meridianlarning yaqinlashishini bilib, chiziqning yo'nalish burchagini hisoblash mumkin.

14. 
    Rumblar, yo'nalishli burchaklar va gorizontal burchaklar orasidagi bog'liqliklar.
    

Berilgan	Toping	Yechim
g= a OB - a OA r 12 \u003d SW: ^taxminan 30 r 23 \u003d SE: ^taxminan 40 r 34 \u003d SW: ^taxminan 15	b3=? b2=	b2=70 b3=180-40-15=125

15. 
    Geodeziyada qo'llaniladigan koordinata tizimlari.
    

Yer yuzasidagi nuqtalarning xarita va plandagi joylashuvi koordinatalar bilan belgilanadi. Eng ko'p ishlatiladigan geografik va to'rtburchaklar koordinatalar.
Geografik koordinatalar kenglik va uzunlikdir. M nuqtaning geografik kengligi s - bu nuqtadan o'tuvchi plumb chizig'i yo'nalishi va boshlang'ich meridian tekisligi orasidagi burchak. Geografik uzunlik l - bu nuqtadan o'tuvchi meridian tekisligi bilan boshlang'ich meridian tekisligi o'rtasida joylashgan ikki burchakli burchak. Kengliklar shimoliy va janubiy boʻlib, 0 dan (ekvatorda) 90 gacha (erning qutblarida). Uzunliklari sharqiy va gʻarbiy boʻlib, 0 dan (boshlangʻich Grinvich meridiani) 180 gacha (Grinvich meridianining Tinch okean shoxchasi). Kengliklari bir xil boʻlgan nuqtalardan oʻtuvchi chiziq parallel, uzunliklari bir xil boʻlgan chiziq esa meridian deb ataladi.
Agar katta maydonni xaritalash uchun meridianlar va parallellarning geografik panjarasi qurilgan bo'lsa, u holda muhandislik geodeziyasida reja va xaritalarni tuzish uchun ko'pincha to'rtburchaklar koordinatalar tizimi qo'llaniladi. Nuqtaning joylashuvi to'rtburchak koordinatalar o'qlariga nisbatan aniqlanadi: xx abscissa va yy ordinata. Geodeziyadagi to‘g‘ri burchakli koordinatalar tizimi aylantiriladi (y o‘qi pastga). O'qlarning bunday joylashishi bilan chiziqlarni yo'naltirish uchun geodeziyadagi burchaklar vertikal o'qdan soat yo'nalishi bo'yicha hisoblanadi. Geodeziyada koordinatalar tizimining ushbu choraklari bilan bog'liq holda soat yo'nalishi bo'yicha raqamlangan.
Erning kichik joylari uchun to'rtburchaklar koordinatalar tizimi har qanday joydan kelib chiqishi mumkin. Davlat koordinatalari tizimida ordinata o'qi sifatida ekvator chizig'i, abscissa o'qi sifatida esa eksenel meridian yo'nalishi olinadi.

16.