1. Geodeziya fani, geodeziyaning yer tuzish va kadastr uchun ahamiyati, boshqa fanlar bilan aloqasi
Download 1.86 Mb.
|
shp geodeizya
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ridge
- Gorizontallar, relyef kesimi balandligi.
- K onturlar orasida joylashgan nuqtalarning balandliklarini aniqlash .
|
h AB =s tg n AB
H B = H A + h AB = H A + s tg n AB Asosiy relyef shakllari va ularning plan va xaritalarda tasviri. Yer yuzasi tekislik emas. Hatto tekis erning kichik maydonini ham tekis deb bo'lmaydi. Turli ob'ektlarni qurishda turli balandliklar va chuqurliklar hisobga olinadi. Relyef - yer yuzasining notekisliklari majmui. Erning ichida harakat qiluvchi kuchlar, haroratning o'zgarishi, vaqt o'tishi bilan suv, shamol va o'simliklarning ta'siri ostida relyef doimiy ravishda o'zgarib turadi. Yer yuzasining turli notekisliklaridan rel’efning asosiy shakllarini ajratib ko’rsatish mumkin: tog’lar, botiqlar, qirlar, chuqurliklar, egarlar. Tepalik konussimon tepalik deyiladi. Atrof sathidan 200 m dan past boʻlgan togʻ tepalik deyiladi. Tog'ning eng baland nuqtasi cho'qqi deb ataladi, undan relef barcha yo'nalishlarda tushadi. Tog'ning yon yuzalariga qiyaliklar deyiladi, ular pastki qismida taglik bilan tugaydi. Tog'ning qirrali yuqori qismi cho'qqi, tekis qismi esa plato deb ataladi. Bo'shliq konusning yoki chashka shaklidagi shaklning chuqurlashishi deb ataladi. Havzaning eng past nuqtasi pastki deb ataladi, undan er barcha yo'nalishlarda ko'tariladi. Yon yuzalar yonbag'irlar deb ataladi, ular yuqori qismida qosh bilan tugaydi. Nishablari tik bo'lgan kichik bo'shliqlar huni deb ataladi. Ridge - cho'zilgan balandlik, yer yuzasining burmasi. Tizma bo'ylab eng baland nuqtalardan o'tuvchi chiziq suv havzasi deb ataladi va yon qismlari qiyalikdir. Bo'shliq cho'zilgan tushkunlikdir. Chuqur bo'ylab eng past nuqtalardan o'tuvchi chiziq suv oqimi deb ataladi va yon tomonlari qosh bilan tugaydigan qiyaliklar deb ataladi. Nishablari yumshoq boʻlgan keng boʻshliqlar vodiy, qiyaliklari tik va qoyali boʻlganlari esa daralar deb ataladi. Oqayotgan suvlar taʼsirida hosil boʻlgan chuqur soylar shaklidagi boʻshliqlar jarlar deyiladi. Vaqt o'tishi bilan jarlikning qoyalari parchalanib, o't bilan o'sadi va to'sinlar hosil qiladi. Egar - egar shakliga ega bo'lib, xarakterli A nuqtasida birlashuvchi suv havzalari bo'lgan ikkita tizma va shu nuqtadan ajralib chiqadigan oqimlari bo'lgan ikkita bo'shliqning kombinatsiyasini ifodalaydi. Relyefni xarakterli nuqtalarda (cho'qqilarda, tubida, suv havzalarida, suv oqimlarida va boshqalarda) tasvirlash uchun balandliklar aniqlanadi va rejalar va xaritalarda imzolanadi. Relyefni reja va xaritalarda tasvirlash uchun er yuzasi relyefi shakllari, qiyaliklarning tikligi, nuqtalar va balandliklar balandligi haqida tasavvurga ega bo‘lgan belgilar qo‘llaniladi. Relyefni tasvirlash va belgilashning bir necha usullari mavjud. Relyefning rejadagi relyefini xarakterli nuqtalarning balandliklari yozuvlari yordamida tasvirlash mumkin. Ushbu yozuvlarning ko'pligi bilan relef shakllari va qiyaliklarning tikligini baholash mumkin, ammo ularning ko'pligi rejani o'qishni qiyinlashtiradi va relyefning vizual tasvirini bermaydi. Relyefni reja va xaritalarda tasvirlashning eng keng tarqalgan usuli kontur chiziqlaridir. Gorizontal - er yuzasining tekis yuzasiga ega bo'lgan qismidan kelib chiqadigan iz, ya'ni. - teng balandlikdagi nuqtalardan o'tuvchi er yuzasidagi xayoliy chiziq. Relyef gorizontal chiziqlar bilan tasvirlanganda, er yuzasini kesuvchi tekis yuzalar bir-biridan bir xil masofada joylashgan bo'lib, relyef qismining balandligi deb ataladi . Rejada tasvirlash uchun konturlar gorizontal M tekislikka proyeksiyalanadi. G orizontallarning balandliklari gorizontallarning uzilishida yoki ularning uchlarida raqamlarning pastki qismi nishab ostida joylashgan bo'lishi uchun imzolanadi. Kontur chiziqlarining balandligi har doim relyef qismining balandligiga ko'paytiriladi. Rölyef qismining balandligini tanlashda quyidagilarni hisobga oling: Reja yoki xarita masshtabi Tuproqning tabiati Kerakli aniqlik. Agar kontur chiziqlari orasida joylashgan relyefning alohida detallari tanlangan uchastka balandligida ko'rsatilmasa, bu joylarda yarim gorizontal chiziqlar chiziladi, ya'ni. bir xil balandlikdagi nuqtalardan o'tuvchi chiziqlar, relyef kesimining balandligining yarmi va to'rtdan biriga ko'paytiriladi. Gorizontallar, relyef kesimi balandligi. Relyefni reja va xaritalarda tasvirlashning eng keng tarqalgan usuli kontur chiziqlaridir. Gorizontal - er yuzasining tekis yuzasiga ega bo'lgan qismidan kelib chiqadigan iz, ya'ni. - teng balandlikdagi nuqtalardan o'tuvchi er yuzasidagi xayoliy chiziq. Relyef gorizontal chiziqlar bilan tasvirlanganda, er yuzasini kesuvchi tekis yuzalar bir-biridan bir xil masofada joylashgan bo'lib, relyef qismining balandligi deb ataladi . Rejada tasvirlash uchun konturlar gorizontal M tekislikka proyeksiyalanadi. Gorizontallarning balandliklari gorizontallarning uzilishida yoki ularning uchlarida raqamlarning pastki qismi nishab ostida joylashgan bo'lishi uchun imzolanadi. Kontur chiziqlarining balandligi har doim relyef qismining balandligiga ko'paytiriladi. Rölyef qismining balandligini tanlashda quyidagilarni hisobga oling: Reja yoki xarita masshtabi Tuproqning tabiati Kerakli aniqlik. Agar kontur chiziqlari orasida joylashgan relyefning alohida detallari tanlangan uchastka balandligida ko'rsatilmasa, bu joylarda yarim gorizontal chiziqlar chiziladi, ya'ni. bir xil balandlikdagi nuqtalardan o'tuvchi chiziqlar, relyef kesimining balandligining yarmi va to'rtdan biriga ko'paytiriladi. K onturlar orasida joylashgan nuqtalarning balandliklarini aniqlash . A nuqtaning balandligini topish uchun 1 . A nuqta orqali gorizontal chiziqlarga taxminan perpendikulyar chiziq o'tkazing 2. Biz 1-2 chiziq bo'ylab profil quramiz Download 1.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|