1. Inson resurslarining shakllanishi hususiyatlari. Inson resurslarining shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar

personalni joy-joyiga qo’yish mavjud xodimlarni korxonada qabul qilingan mehnat taqsimoti va 
kooperatsiya tizimiga, shuningdek, xodimlarning qobiliyatlariga binoan bo’linmalar va ish joylariga 
maqsadga muvofiq taqsimlashdan iboratdir. Personalni joy-joyiga qo’yish bajariladigan ishning 
hajmi, xususiyati va murakkabligi hisobga olingan holda jamoa faoliyatini uyushqoqlik bilan tashkil 
etishni ta’minlashi lozim. Bunda quyidagi tamoyillarga rioya etilishi talab qilinadi: 
—barcha xizmatlar va bo’linmalar xodimlarini bir tekis va to’la hajmda ish bilan ta’minlash; 
—personaldan uning kasbi va malakasiga muvofiq foydalanish (har bir xodim o’z xizmat 
vazifasini, bajaradigan ishini ravshan tasavvur etishi uchun ijrochilar funktsiyalariga aniqlik 
kiritish); 
—ishchilarning turdosh kasblarni egallashlarini ta’minlash orqali ularning zarur hollarda 
o’zaro bir-birlari ishini ayirboshlashlariga erishish; 
—har bir xodimning o’z xizmat vazifasini va topshirilgan ish uchun to’la mas’uliyatini 
ta’minlash, ya’ni mikdor va sifat ko’rsatkichlarini aniq hisob-kitob qilib borish.
Shunday qilib, personalni joy-joyiga qo’yish xodimni ishga qabul qilish bilan bog’liq 
jarayonning uzviy davomi, muayyan xodimga muayyan vazifa, muayyan ishni topshirishdir. 
Korxonada personalni joy-joyiga qo’yish, eng avvalo, xodimlarni sanoat-ishlab chiqarish 
personali toifalari (ishchilar, shogirdlar, muhandis-texnik xodimlar, xizmatchilar, kichik xizmat 
ko’rsatuvchi personal) bo’yicha to’g’ri taqsimlashni nazarda tutadi. Bunda ushbu toifali 
xodimlarning sonlari eng maqbul nisbatga erishishi muhimdir. Ana shu maqsadga ishchilar, 
muxandis-texnik xodimlar va boshqa xizmatchilari sonlari me’yorlarini ishlab chiqish orqali 
erishiladi. 
Korxonada xodimlarni joy-joyiga qo’yish ikkita asosiy muammo: moslashish muammosi va 
taqsimlash muammosi (11-rasm)ni hal etish bilan bog’liq. Moslashish muammosi, birinchidan, 
xodimning mehnatga moslashishi, ya’ni ish joyini ergonomik
2
talablariga muvofiq ravishda tashkil 
etish, ish topshiriqlarini yangidan taqsimlash, mehnat sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan 
texnologik o’zgarishlardir. Ikkinchi tomondan esa insonning mehnatga moslashishi xodimning 
2
Ergonomika – insonning ishlab chiqarish sharoitlariga ko’nikishni yengillashtirishga qaratilgan shart-sharoitlar 
majmuasini o’rganuvchi fan.

---

malakasini oshirish yoki qayta malakasini oshirish bo’yicha tadbirlarda o’zining aniq ifodasini 
topadi. 
Taqsimlash muammosi personalni bajariladigan ishga bog’liq ravishda eng maqbul joy-joyiga 
qo’yish bilan bog’liq. Xodim faoliyatning u yoki bu turiga layoqati, birinchidan, bajariladigan 
muayyan ish xususiyati, ikkinchidan, xodim shaxsiy xislatlaridan kelib chiqqan holda baholanadi. 
Xulosa qilib aytganda, personalni oqilona joy-joyiga qo’yish xodim shaxsiy xususiyatlarining 
u bajaradigan ishga qo’yilayotgan talablarga iloji boricha to’la-to’kis mos kelishiga erishishdir.