1. kirish nazariy materiallar reja

 
Tokka shakl berish usullari 
 
Ushbu bo‘limda quyidagi mavzular yoritiladi: 
• 
Shakl berishdan asosiy maqsad; 
• 
Tok hosildorligini oshirish;
• 
Shakl berish turlari: 
– 
kalta 2–3 kurtakli qilib kesish;
– kalta novda usulida kesish;
– uzun novda usulida kesish.
 
Shakl berishdan asosiy maqsad 
• 
Tok hajmini va tuzilishini nazorat etish;
• 
Hosildorlikni tartibga solish;
• 
Tokni hosil berishi va o‘suvchanligi orasidagi muvozanatni ushlab turish;
– 
Tok sog‘ligini saqlab qolgan holda maksimal hosil-dorlikka erishish.
 
Tok hosildorligini oshirish
• Tok hosildorligi quyidagilarga bog‘liq:
– 
tok naviga (genetik); 
– 
tok tupini to‘g‘ri shakllantirish (yoz oyida amalga oshiriladigan ishlar); 
– 
gullash va gullashdan keyingi davrda quyosh nurlarining tokning barcha joyiga 
etib borishi.
Tabiiy hosildorlik novdaning past tomonidan uchki tomoniga qarab oshib boradi. 

---

30 
Kishmish navidagi kurtaklarning novdada joylashuviga qarab
hosildorlikning o‘zgarishi 
Ko‘rinib turganidek quyosh nuri etib borgan novda va ulardagi kurtaklar 
hosildorligi oshadi. Kishmish navining 4–12 kurtaklari eng ko‘p hosil beradi. 
Shakl berish turlari 
Kalta 2–3 kurtakli novda usulida shakl berish 
Bu usulda 2 ta kurtak qoldirilib kesiladi va u asosan: 
• Tik shpaler usulida o‘stiriladigan yuqori hosilli navlarda qo‘llaniladi 

---

31 
Kalta 2–3 kurtakli 
novdaning uzunligi 
2 
kurtakdan iborat 
• Pastki kurtaklarda yuqori hosil beruvchi tok navlarida qo‘llaniladi
• Tik simbag‘az usulida o‘stirilgan toklar uchun qo‘llaniladi
• Qoldirilgan kurtaklar orasidagi masofa 12–15 sm bo‘lishi muhimdir: 
shunda Quyosh nurlari tokka yaxshi tushadi va boshlar rivojlanishi uchun 
etarli joy bo‘ladi.