1-Ma’ruza Kirish. Frezalash ishi to`g`risida umumiy ma`lumot. Frezalash dastgohlarining tuzilishi va asosiy qismlari. Frezalash dastgohlari

2-Ma’ruza
Metallarga kesib ishlov berish texnologik jarayoni.Metallarni kesish nazariyasi elementlari. Kesish rejimlarini tanlash,zagatovkaga ishlov berish usullari

Materiallarga stanoklarda mexanik ishlov berishda eng muhim tex-nologik shart sifatida kesish rejimi ko'rsatiladi.

Kesish rejimi — kesish jarayonini ifodalovchi bir qator ko'rsatkichlarning miqdoriy qiymatlari majmuasi bo'lib, ularga shu jarayonning texnik-iqtisodiy parametrlari chambarchas bog'liqdir; bunday ko'rsatkichlarga kesish chuqurligi (0, surish (s), kesish tezli­gi (v), kesuvchi asbob kesuvchi qismining geometrik parametrlari
va turg'unligi (T), shuningdek, kesish
kuchlari quvvativa boshqalar kiradi.
Kesish rejimining xarakteristikasi berilgan konstruksion material-ning kesib ishlanuvchanligi orqali ifodalanadi. Materialning kesib ishlanuvchanligi o'z navbatida ishlanayotgan zagotovka va kesuvchi asbob materialining fizik-kimyoviy xossalari, asbob kesuvchi qismining geometrik parametrlari va kesish rejimi elementlarining optimal qiy-matlari, kesuvchi asbobning yedirilish kattaliklari va turg'unligiga bog'liq bo'lib, materialga ishlov berishda ish unumdorligi va ishlangan yuza sifatini chegaralovchi xarakteristikalar ko'rinishida namoyon bo'ladi. Odatda kesib ishlanuvchanlikni baholashda ishlov berishni amalga oshi-rishdagi sarf-xarajatlarning minimal qiymatlariga mos keladigan ke­suvchi asbobning turg'unligi Tva uni ifodalovchi optimal kesish tez-Iigi v hisobga olinadi.
Biror detalni kesib ishlash orqali tayyorlashda ish unumdorligi va iqtisodiy jihatdan baholashda bir detal uchun sarf qilingan vaqt tushunchasidan foydalaniladi.
Bunday vaqt quyidagicha aniqlanadi:

Bu yerda:

asosiy texnologik vaqt (yoki mashina vaqti) bo'lib, bu vaqt
to'g'ridan to'g'ri kesish jarayoni uchun sarf bo'ladi (kesuv­chi asbobning bosib o'tgan yo'li:


L - detaining kesib ishlangan qismi uzunligi;
va - kesuvchi asbobning kirish va chiqish uzunliklari; s - surish qiymati, mm/ayl; n - zagotovkaning aylanish chastotasi, o'tishlar soni;
- yordamchi vaqt (stanokni boshqarish, zagotovkani o'rnatish, tayyor bo'lgan detalni bo'shatish kabilarga sarf etiladi);
ish joyiga texnik va tashkiliy xizmat ko'rsatish (zagotovkani ish joyiga keltirish, detal va asboblarni transportirovka qilish va boshqalar) vaqti;
ish davomida zarurAy tanaffuslat uchun ajratUgan vaqt. ni kamaytirishning asosiy rezervi - stanoklarda bajariladigan ishlarni avtomatlashtirish (programrnali dastur bo'yicha boshqarila-digan -PDBB- stanoklarni, avtomatlashtirilgan tezda qayta sozlanuv chi modullar, sistemalar va ishlab chiqa-rishlarini yaratish) va v, s, t larning optimal qiymatlarini tanlash orqali t₀ ni pasaytirishdir.
Ishlov berishning optimal rejimini aniqlashning bir necha usul-Iari mavjud bo'lib, u3arni quyidagi guruhlarga birlashtirish mumkin:

1. 
   v, s, t, riarni analitik va grafik usullar bo'yicha hisoblash. Bunday ishlov berish xarakteri (xomaki, yarim toza, tozalab, nafis) va ishlov berish sharoiti (sovitish-moylash suyuqliklarini qo'llash, ke­suvchi asbob kesuvchi qismining geometrik parametrlari, stanokning bikrligi, aboblarni o'rnatish va boshqalar) hamda ishlanayotgan zag-otovka va kesuvchi asbob materiallarining xossalari va boshqalarni hisobga oluvchi empirik formuialardan foydalaniladi.
   

Bu holda kesib ishlov berishning kam sarf va eng qulay bo'lgan masalasi yechiladi.

2. 
   Kesish rejimi ko'rsatkichlarini ma'lumotnomalardan tanlash.
   
3. 
   Kam sarfli va eng qulay kesish rejimi masalasini maxsus das-turlardan foydalanib EHMda yechish. Kesish rejimi xarakteristikasini optimallashtirish o'z navbatida loyihalash ishlarini avtomatlashtirish sistemasi (LIAS) va ishlab chiqarishni texnologikjihatdan tayyorlash bo'yicha umumiy avtomatlashtirish sistema (ITJAS) larining ajralmas qismi bo'ladi.
   

Kesib ishlov berishning eng qulay rejimi eng yuqori ish unum-dorligiga erishishni ko'zda tutib, bunda u iqtisodiyjihatdan eng yuqori ko'rsatkichlarga mos keladi.
Kesish rejimini maxsus ma'lumotnomalar bo'yicha tayinlash quyi­dagi tartibda olib boriladi:
1) Ishlov berish uchun qoldirilgan qo'yim (припуск) qiymati va operatsiyaning maqsadi hisobga olinib kesish chuqurligi rva surish-ning yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan maksimai miqdori s tanlab oli-nadi. Odatda qo'yim (припуск) oxirgi operatsiyalar uchun 0,5 mm dan ortiq bo'lmaydi, oraliq operatsiyalar uchun esa 0,5...5 mm, tay-yorlov operatsiyalari uchun 5 mm dan ko'p emas. Agar qo'yim 7 mm gacha bo'lsa, uni keskich bilan bir o'tishda, agar 7 mm dan ortiq bo'lsa, ikki yoki undan ortiq o'tishlar mobaynida kesib ajratila-di. Oxirgi operatsiyalar surishning s<0,l mm/ayl, oraliq operatsiya­lar esa 5=0,1...0,4 mm/ayl, boshlang'ich (tayyorlov) operatsiyalar 5=0,4...0,7 mm/ayl qiymatlarida bajariladi. Og'ir stanoklarda kesib ishlashda kesish chuqurligi va surishning qiymatlari mos ravishda 30 mm gacha va 1,5 mm/ayl gacha yetishi mumkin.
Tanlangan surish qiymati stanok surish qutisi beradigan surishlar qatoridagi qiymat bilan solishtiriladi.
2) Kesish tezligi quyidagi empirik formula bo'yicha hisoblanadi:

y oki ma'lumotnomajadvallaridan olinadi va uning qiymati bo'yicha aylanish chastotasi yo'nishda

b o'yicha aniqlanadi. Aylanish chastotasining ishchi qiymati n. stanok tezliklar qutisi beradigan qator qiymatlari bilan solishtiriladi. So'ngra tezlikning ishchi qiymati aniqlanadi:

4) Keskichning turg'unligi quyidagitenglama bo'yicha hisoblana­di:

va topilgan qiymat tanlangan oraliq 7>=30 ... 45 min dan chiqmasligi lozim.

5. 
   Kesish kuchi quyidagi tenglama bo'yicha hisoblanadi:
   
6. 
   Aylanish momenti
   

formulasidan aniqlanadi.

7. 
   Effektiv quvvat (bunda Stanok bosh harakat yuritmasining elektr dvigateli quvvati
   

formulasi bo'yicha hisoblanadi (bunda bosh harakat yuritmasi

mexanizmining f.i.k.).

8. 
   Tayinlangan kesish rejimining rentabelligi mehnatni me'yor-Iash va iqtisodiyjihatdan baholashda qo'IlaniJadigan texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlar orqali ifodalaniladi.
   

Bunday ko'rsatkichlarga asosiy tex-nologik vaqt:

asbobning resursi:

bir zagotovka ustida bir operatsiyani bajarish uchun sarfbo'lgan vaqt t_dona, shuningdek smena davomida tayyorlangan detallar soni:

bir smena davomida kerak bo'ladigan asboblar soni: hamda sarf etiladigan energiya miqdori:

kiradi
Kesuvchi asbobning turg'unligi va ishlay olish qobiliyatini oshirish uchun quyidagi yo'llardan foydalaniladi:

1. 
   Kesishning optimal rejimlarini qo'llash. Optimal rejim kesish rejimining shunday variantiki, bunda hisoblangan yoki tayinlangan kesish parametrlari:
   

a) mavjud metall kesuvchi dastgohda amalga oshirilishi mumkin;
b) barcha cheklovchi omillar ishlov berishning aniqlik
chegaralari, ishlangan yuzaning sifati, kesuvchi asboblar bilan sme-
na mobaynida ta'minlanganlik me'yori)ning talablarini qoniqtira oladi.

2. 
   Optimal geometrik parametrlarga ega bo'lgan asboblardan foy-dalanish.
   

3. 
   Sovitish-moylash moddalaridan samarali foydalanish;
   
4. 
   Yuqori sifatli asbobsozlik materiallarini qo'llash;
   

5) Asbob kesuvchi qismi yuzalarini maxsus termik ishlash va qopla-
malar bilan qoplash;

6. 
   Asbob kesuvchi qismining qattiqligi va ishqalanishga chidam-liligini oshirish maqsadida elektr uchqun yohud lazer vositasida ishJash, yoki elementar zarrachalar oqimi bilan nurlantirish;
   

6. 
   Kesuvchi asbob konstruksiyasini takomillashtirish;
   

6. 
   Asbob ishchi yuzalarini sifatli va aniq charxlash va dovodka qilish;
   
7. 
   Zavod sharoitlarida kesuvchi asboblardan ratsional va samarali foydalanish.