1-Mashg’ulot Laboratoriya asbob anjomlari

IShNI OLIB BORISh
Buning uchun Sali gemometridagi bo’sh probirkaning eng tubidagi birinchi belgisiga qadar 0,1 normal xlorid kislota eritmasi quyiladi.
- Chap qo’lning nomsiz barmog’i spirt bilan artilib, unga nina sanchiladi va maxsus pipetka bilan 20 mm3 qon olinadi.
- Olingan qon tezda probirkadagi xlorid kislotaga aralashtiriladi. Kislotali muhitga tushgan eritrotsitlar gemolizga uchraydi (parchalanadi), tarkibidagi gemoglobin xlorid kislota bilan aralashadi. Natijada to’q qo’ng’ir rangli eritma hosil bo’ladi.
- Bu eritmaning rangi ikki yon tomondagi probirkalardagi eritma rangiga mos kelguncha ko’z pipetkasi yordamida tomchilatib distillangan suv qo’shiladi. Darajali probirkadagi suyuqlikning yuzasi qaysi raqamni ko’rsatsa, o’sha daraja gemoglobinning miqdorini bildiradi.
- Sog’lom odam qonidagi Gemoglobin miqdori deyarli turg’un bo’ladi. 100 g. qonda 16,67 g. gemoglobin bor (qondagi gemoglobinning absolyut miqdori). Masalan, probirkadagi eritma 100 ni ko’rsatsa, gemoglobin miqdori 16,67 ga teng bo’ladi, 80 ni ko’rsatsa, gemoglobin miqdori:

100 % – 16,67 80 % – х

х = = 12,8 г ga teng bo’ladi

Qoningizdagi gemoglobin miqdorini aniqlab bo’lgach, natijasini daftaringizga yozib qo’ying.
Savollarga javob bering.
a/ Gemoglobin deb nimaga aytiladi?
b/ Gemoglobinning ahamiyati nimada?
2 - t o p sh i r i q
QON GRUPPALARINI ANIQLASh
Ishning maqsadi:
Qon gruppalarini aniqlash usuli bilan tanishish va o’z qoni gruppasini bilib olishdan iborat.
Ishni olib borish uchun zarur bo’lgan jihozlar:
Ikkinchi va uchunchi gruppadagi qon zardobi, buyum oynasi, shisha tayoqchalar, Frank ninasi, efir, spirt, paxta.
Agar odam jarohatlanib, ko’p qon yo’qotsa yoki kasallik tufayli qoni kamayib ketsa, unga qon quyish kerak. Bunda bir kishining qonini to’g’ri kelgan kishiga quyib bo’lmaydi. Qonni tekshirmasdan, uning gruppasi va xususiyatlarini aniqlamasdan turib, boshqa kishiga quyilsa, uning organizmida eritrotsitlar bir-biri bilan yopishib qolib, cho’kadi va organlar tomirida qon tutilib, umumiy qon harakatini qiyinlashtiradi. Natijada butun organ yoki uning bir qismi qonsizlanib, funksiyasi buziladi. Agar shunday hol bosh miyada ro’y bersa, kishini o’limga olib keladi. Demak, bir kishidan olingan qonni ikkinchi kishiga quyishdan oldin, albatta, uning xususiyatlari va gruppasini yaxshilab o’rganish kerak.
Qon tarkibidagi eritrotsitlar va plazmaning xususiyatiga ko’ra asosan to’rt guruhga bo’linadi.
Qon plazmada ikki xil agglyutinin ( va agglyutinin), eritrotsitlarda esa ikki xil agglyutinogen (A va V agglyutinogen) bo’ladi.
- Birinchi guruppaga kiradigan qon plazmasida va agglyutinin bo’ladi, eritrotsitida esa agglyutinogen bo’lmaydi. Shuning uchun birinchi gruppa 0 gruppa ham deyiladi.
- Ikkinchi gruppaga kiradigan qon plazmasida agglyutinin, eritrotsitida esa A agglyutinogen bo’ladi.
- Uchinchi gruppaga kiradigan qon plazmasida agglyutinin, eritrotsitida esa V agglyutinogen bo’ladi.
- To’rtinchi gruppaga kiradigan qon plazmasida agglyutininlar bo’lmaydi, eritrotsitida esa A va V agglyutinogen bo’ladi.
Agar qon quyish vaqtida A agglyutinogen bilan agglyutinin yoki V bilan uchrashib qolsa, eritrotsitlar o’zaro yopishib qolib, cho’kadi (eritrotsitlarning yopishishi agglyutinatsiya deyiladi).
Qon gruppalarida qanday agglyutinin va agglyutinogen borligini, ular qaysi holatda agglyutinatsiyaga uchrashini 2-jadvaldan ko’rish mumkin. Bu jadvalda agglyutinatsiya reaksiyasi hosil bo’lishi «+», hosil bo’lmasligi «–» belgilari bilan ko’rsatilgan.


2-jadval