1-mavzu: 25-mavzu. Fotoenergetikaning fizik asoslari

28-mavzu: 38-va 39-mavzu. Konsentrlovchi geliokollektorlar. Yassi quyosh kollektorlari.
28.1. Quyosh nurini zichlashtiruvchi gelioqabulqilgichlar. Sferik yoki parabolaoid oynalar.
28.2. Parabolasilindrik konsentratorlar.
28.3. Quyoshni avtomatik kuzatish tizimlari.
28.4. Yassi vakuum va konsentratorlar bilan ta‟minlangan geliokollektorlar. Quyosh kollektorlari ishlab chiqaruvchi korxonalar faoliyati.
28.5. Quyosh kollektorlaridan issiqlik ta‟minoti tizimida foydalanish.
Quyosh – bu tabiatning bir inoyati. Yuqorida aytib o‟tilganidek, turli xil muammolarini xal qilishda quyoshning imkoniyati cheksizdir. Quyosh bu energiyaning oxirgi manbaidir va u bepul energiyadan foydalanish uchun bir qancha imkoniyatlarni ochib beradi. Quyosh energiyasidan samarali foydalanuvchi geliotexnik qurulmalarning asosiy turlaridan biri bu – quyosh konsentratorlaridir va uning turlari juda ham ko‟p. Hozirgi kunga qadar butun dunyo bo‟yicha quyosh konsentratorlarining turlari 4 ta katta kategoriyaga ajratiladi.
elektr ta’minot uchun rezerv tizimlar qo‘llaniladi. Kichik rezerv quyosh tizimlari aloqa vositalari, kompyuterlar (telefon, radio, faks va hakozo) elektr ta’minoti uchun foydalaniladi. Yirik quyosh rezerv tizimlari tarmoqda uzulishlar bo‘lgan vaqtlarda muzlatgichlarni ham energiya bilan ta’minlash mumkin. Yuklanmani zaruriy oziqlantirish uchun, ayniqsa tez-tez tarmoqda uzulishlar bo‘lgan vaqtda fotoelektrik tizim katta quvvatga ega bo‘lishi zarur.
Agar tarmoq mavjud bo‘lsa, tizim odatdagidek u bilan bog‘langan holda ishlaydi. Tizim quyosh paneli, kontroller, akkumulyator batareyasi, kabellar, invertor, yuklama va tayanch strukturadan iborat (23.2-rasm).
Hozirgi kunda dunyo quyosh sanoati olidida aniq qaysi elektrostansiya turiga talab yuqori degan savolga aniq javob yo„q. Ko„pchilik investorlar ikki yo„nalishga ham sarmoya kiritishmoqda. Bu stansiyalarning o„ziga xos xususiyatlari dunyoning ma‟lum regionlarida u yoki bu tipdagi stansiyani ishga tushirish maqsadga muvofiqroq ekanligini ko„rsatadi.

Quyosh elektrostansiyalarining asosiy ishlash tarzi Quyosh energiyasini issiqlikni qabul qilgichga konsentrasiyalash prinsipiga asoslangan. Issiqlikni qabul qilgichda konsentrlangan nur, sistemaning qanday ekanligiga qarab, 200 dan 1000°С gacha temperaturada issiqlik energiyasiga aylanadi. Odatiy issiqlik elektrostansiyalaridagi kabi bu issiqlik energiyasi bug„ yoki gaz turbinasi yordamida elektrga o„zgartirilishi mumkin.

Bu issiqlik energiyasidan suvni sho„rsizlantirish, sovutish kabi boshqa ishlab chiqarish jarayonlari uchun ham foydalanish mumkin. Barcha quyosh elektrostansiyalari kun mobaynida quyosh nurini bir yo„nalishda konsentrlashga imkon beradigan kuzatuvchi sistemalar bilan jihozlangan.
Quyosh issiqlik elektrostansiyalarining to„rta asosiy tiplari mavjud. Ularni ikkita kichik tiplarga ajratish mumkin: chiziqli konsentratorli sistemalar (parabolik tarnovlar va Frinel konsentratorlari kabi) va nuqtaviy fokusirovkali sistemalar: minora tipli va paraboloid konsentratorli stansiyalar.