1-mavzu. Fanga kirish. Fanning maqsadi va vazifalari. Akrreditatsiya tushunchasi va akkreditatsiya sohasiga oid me’yoriy xujjatlari

Metrologik kelib chiqish 
 
A.1. Umumiy qoidalar 

---

Mazkur ilova metrologik kelib chiqish to‘g‘risida qo‘shimcha ma’lumot beradi 
va bu ma’lumot natijalarning ham xalqaro, ham milliy darajada kuzatilishini 
ta’minlash uchun muhim kontseptsiya hisoblanadi. 
A.2. Metrologik kelib chiqishni aniqlash 
A.2.1. Metrologik kelib chiqish quyidagilarni hisobga olgan holda, so‘ng ularni 
ta’minlagan holda aniqlanadi: 
a) 
o‘lchanadigan kattalikni (o‘lchanadigan miqdor) belgilash; 
b) 
belgilangan va tegishli etalonlarga borib taqaladigan hujjatlashtirilgan, 
uzluksiz kalibrlashlar zanjiri (tegishli etalonlar milliy va xalqaro etalonlarni va o‘z 
etalonlarini o‘z ichiga oladi); 
c) 
kelishilgan usullarga muvofiq, o‘lchovlarning noaniqligini kuzatish 
zanjirining har bir qadamida o‘lchovlar noaniqligini baholash; 
d) 
zanjirining har bir qadamini tegishli usullar, o‘lchash natijalari va ular 
bilan bog‘liq qayd etilgan o‘lchash noaniqliklariga muvofiq bajarish; 
e) 
zanjirdagi bir yoki bir nechta bosqichni bajaradigan laboratoriyalar 
o‘zlarining texnik kompetentligi dalolatini taqdim etish. 
A.2.2. kalibrlangan asbob-uskunada bajarilgan o‘lchovning tizimli xatosi 
(ba’zida “xatolik” deb ataladi) metrologik kelib chiqishni laboratoriya amalga 
oshirgan o‘lchovlarga tatbiq qilish uchun hisobga olinadi. O‘lchovlarning 
metrologik kelib chiqishini aniqlashni tatbiq qilishda o‘lchovlardagi tizimli xatolarni 
hisobga olish imkonini beradigan bir necha mexanizm bor. 
A.2.3. Metrologik kelib chiqishni aniqlashni tatbiq qilish uchun ba’zida 
kompetent laboratoriyadan olingan ma’lumotni o‘z ichiga olgan etalonlardan 
foydalaniladi. Bu ma’lumot faqat spetsifikatsiyaga muvofiqlik to‘g‘risidagi 
bayonotni o‘z ichiga oladi (o‘lchov natijalari va ular bilan bog‘liq noaniqliklarni 
hisobga olmagan holda). Belgilangan chegaralar noaniqlik manbai hisoblanadigan 
bu yondashuv: 
muvofiqlikni aniqlash uchun tegishli qaror qabul qilish qoidasidan 
foydalanish; 
keyinchalik noaniqlik byudjetida tegishli texnik tarzda hisobga 
olinadigan belgilangan chegaralar. 
Bunday yondashuvning texnik asoslash shundan iboratki, tasdiqlangan 
spetsifikatsiyaga muvofiqlik o‘lchanadigan qiymatlar diapazonini belgilaydi. 
Haqiqiy qiymat shu diapazon doirasida ma’lum haqqoniylik darajasida bo‘ladi va 
bu daraja haqiqiy qiymatdan har qanday og‘ishni ham, o‘lchov noaniqligini ham 
inobatga oladi. 
Muvozanatni kalibrlash uchun OIML R 111 toifadagi tarozidan foydalanishga 
misol. 

---