Gazsimon moddalarning molekulyar massalarini aniqlash. Keyinchalik
(1850 yil o‘rtalarida) Jerar tomonidan Avogadro qonuniga asoslanib, gaz holatdagi
moddalarning kimyoviy tarkibiga bog‘liq bo‘lmagan holda molekulyar massasini
aniqlashning ikki yo‘lini ko‘rsatildi:
1-yo’l: Bir xil fizik sharoitda har qanday gazning gramm-molekulasi bir xil
hajmni egallaydi (t=0
C, P=1atm yoki 101,325 kPa, 760 mm. sim. ust.).
v=224sm
3
/mol=22,4 l/mol yoki 22,4m
3
/kmol.
Bu miqdor gazlarning molyar xajmi (Vm) deyiladi va gaz hajmini modda
miqdoriga nisbatiga teng. Vm = v/n = 22,4mol/l
2-yo’l: Bir xil sharoitda teng hajmdagi har xil gazlarning massalarini nisbati
ularning molyar massalarini nisbati kabi bo`ladi: m
1
/m
2
=M
1
/M
2
Molyar massalarining nisbati birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan
zichligi deyiladi:
m
1
/m
2
=nM
1
/nM
2
=M
1
/M
2
=D
1
/D
2
Bu nisbat bir gazning ikkinchi gazga nisbatan nisbiy zichligi deyiladi:
D
1
/D
2
=D
Gazlarning nisbiy zichliklari orqali har qanday gazning molyar massasini
hisoblab topiladi. Gazsimon moddaning molekulyar massasi uning vodorodga
nisbatan
zichligini
ikkiga
ko‘paytirilganiga
teng
(aniqrog‘i
2,016).
)
(
016
,
2
2
2
2
Н
D
M
M
х
x
H
x
H
bu yerda: D
X
(H
2
) - X gazining vodorodga nisbatan zichligi yoki X va H
2
gazlari
zichliklarining nisbati, bu oddiy fizik ekcperimental yo`l bilan aniqlanadi.
1908-1910 yillarda fransuz olimi Perren tomonidan birinchi bo‘lib 10 g
molekula gazdagi (n.sh.da) molekulalar soni aniqlandi:
N = 6,02 • 10
23
mol
–1
Yoki har qanday gaz moddaning 1 molida (normal sharoitda) 6,02 • 10
23
dona molekula mavjud bo`ladi. Bu son Avogadro soni (Avogadro doimiysi) deb
ataladi. Shunday qilib har qanday gazning n.sh.da 6,02 • 10
23
dona molekulalari bir
bo`ladi yoki 6,02 • 10
23
ta molekula n.sh.da 22,4 l hajmni egallaydi.
Bundan tashqari, har qanday gazning molyar massasini uning zichligini
molyar hajmiga ko`paytirib topish mumkin. M
gaz
=22,4 l ∙ ᵖ
g
/
l
Do'stlaringiz bilan baham: |