1-mavzu. Nutq a’zolari haqida umumiy ma’lumot. Nutq sistemasininganotomo-fiziologik tuzilishi. Reja: Nutq a’zolari haqida ma’lumot 2

Orqa miyaning oldingi shoxi qanday ҳujayralardan tuzilgan	Harakat	Sezuvchi	Simpatik
Parasimpatik
Miyachaнинг funksiyalarini ko‘rsatin	Muvozanat va koordinatsiya	Alaliya va afaziya	Arefleksiya	Atoniya
Likvor suyuqligi qanday bo‘shliqda joylashgan	Tо‘rparda	Qattiq parda ostida	Qattiq parda ostida	Yumshoq parda ostida
Meningit kasalligida zararlanadi	Bosh va orqa miya	Bosh va orqa miya pardalari	Bosh va orqa miya nervlari	Bosh va orqa miya suyuqligi
Eshituvanalizatorining o‘tkazuvchiyo‘llari	Eshituv nervi	Quloq	Ichki quloq	Eshituv suyakchalari

jarrohlik muolajasi.



ODAM BOSH MIYA PO'STLOG'I.


Bosh miya po'stlog'i, inson va boshqa sut emizuvchilarda miyaning asab to'qimalaridan iborat tashqi qatlamidir. Bosh miya po‘stlog‘i xotira, diqqat, sezgi, tafakkur, ong va tilda muhim rol o‘ynaydi. Inson bosh miyasi po'stlog'i 2 sm dan 4 sm gacha (0,079 dan 0,157 duymgacha) bo'ladi.
Bosh miya po‘stlog‘i (cortex cerebri) bosh miyaning muhim qismi bo‘lib, juda murakkab hayotiy faoliyatni bajaradi. U organizmning hamma qismlari va tashqi muhildan nerv yo'llari va sezgi a’zolari orqali kelayotgan ta’sirotlarni qabul qiladi, ularni tahlil qilib, bir-biriga bog'laydi (sintez). Shuning natijasida odam organizmi tashqi muhit ta’siriga moslashish xususiyatiga ega.
Miya po‘stlog‘ining filoontogenezi.
Amfibiyalarda miya po‘stlog‘i yo‘q. Reptiliyalarning miya po'stlog'i juda sodda bo'lib, 2—3 qavat hujayralardan tashkil topgan.
Sut emizuvchi hayvonlarning miya po'stlog'i yarim sharlarning ko'p qismini qoplaydi va 6 qavatdan iborat.
Odamda miya po'stlog'i yarim sharlarning ko'p qismini qoplaydi va 6 qavatdan iborat.
Odamda miya po'stlog'i sekin-asta laraqqiv etadi. 2 oylik homilada po'stloq yo'q. Neyroblastlar qorinchalar ependimasi ostida joylashgan bo'ladi. Homila 3 oylik bo'lganida nerv hujayralari oxirgi miyani yuzasiga o'sib chiqa boshlaydi va po'stloq plastinkasi paydo bo'ladi. Po'stloq plastinkasi dastlab bir qavatli bo'lib, keyinchalik 6 qavatga bo'linadi. Odamning miya po'stlog'i juda yaxshi taraqqiy etgan. Uning qalinligi yarim sharlarning turli qismlarida har xil 1,25 mm dan 4 mm gacha ba’zi yerlarda 6 mm gacha. Eng qalin po'stloq markaz oldi, markaz orqa va markaz yon bo'laklari sohasida bo'ladi. Pushtalarning ustki qismida po'stloq qalin, egatlarda esa yupqa bo'ladi. Bosh miya po'st­log'i 9—14 mid. nerv hujayralarining yig'indisidan iborat bo'lib, ular orasida nerv tolalari ham bor. Nerv tolalarining massasi po'stloq umumiy niassasining 26/27 qismini tashkil qiladi. Bosh miya po‘stlog‘ining umumiy massasi 581 g, umumiy hajmi 560 sm³. Agar po'stloq nerv hujayralarining tanasini ajratsak, uning umumiy hajmi 20 sm³, og‘irligi 21 g bo‘ladi.
Bosh miya po‘stlog‘i: qadimiy po‘stloq (paleocortex) va yangi po‘stloqqa (neocortex) bo‘linadi. Qadimiy po‘stloqqa hid bilish miyasi po‘stlog‘i kirib, har xil tuzilishga ega ikki qismga: qadimiy po'stloq va eski po‘stloqqa bo‘linadi. Qadimiy po'stloq paleocortex juda sodda tuzilishga ega, qavatlarga bo‘linmagan bo‘lib, unga peshana bo‘lagining bulbusolfactoriusga yaqin turgan qismi kiradi.
Eski po'stloq archi cortex ancha murakkab tuzilishga ega, am­mo bu yerda nerv hujayralari kam. Po‘stloqning kulrang moddasi bu yerda 2—3 qavatga bo'lingan. Eski po'stloqqa dengiz oti-hippocampus, tishli, gumbaz pushtasi va uning ilmog‘ining kulrang moddalari kiradi.
Yangi po'stloqqa odamning miya yarim sharlari po‘stlog‘i ki­rib, juda yaxshi taraqqiy etgan 6 qavatdan iborat. Bu qavatlar o‘zaro tarkibiga kiruvchi hujavralarning shakli bilan farq qiladi.

1.