1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

yillarda adabiy-madaniy hayot qizg’in tus oldi. Jadid adabiyoti asr boshidan 20
yillik rivojlanish tajribasiga tayangan holda taraqqiyotning yangi bosqichiga
ko’tarilgan, ham shaklan, ham mazmunan barkamollik kasb etgan hamda mazmun
mohiyatiga ko’ra 20-yillarda yangi bir bosqichga ko’tarilib, badiiy tafakkurning

---

zabardast siymolari sifatida etirof etilgan Fitrat, Qodiriy, Cho’lponni ma’naviyat
maydoniga chiqardi. 
Abdurauf Fitrat (1886-1938) 
buyuk
san’atkor, adib bo’lishi barobarida ijtimoiy-siyosiy faoliyat bilan ham chuqur
shug’ullangan ulkan davlat arbobidir.
Fitrat Buxorodagi jadidchilik harakatida
faol ishtirok etibgina qolmay, bu harakatga rahbarlik ham qildi. Bu boradagi o’z
qarashlarini "Munozara", "Hind sayyohi qissasi" singari asarlariga singdirdi. Fitrat
"Sayha", "Begijon", "Oila" singari asarlarida "mavjud tuzumni qattiq tanqid qildi,
uning barcha kamchiliklarini ayovsiz fosh etib tashladi", - degan edi bu haqda
Fayzulla Xo’jayev. Fitrat matbuot bilan birga, butun umr maorif sohasida ham
jonbozlik ko’rsatdi. Hatto Turkiyada o’qib yurgan kezlari u yurtdoshlarining
o’qishiga ko’mak berish maqsadida "Buxoro ta’limi maorif jamiyati"ni tashkil etishda
tashabbus ko’rsatdi. U isloh qilingan lotin alifbosiga o’tish ishlarining
tashkilotchilaridan biridir.Biroq sovet siyosati va kommunistik mafkura buyuk
millatparvar adib dunyoqarashi va asarlarini baholashga asta-sekin o’zining omonsiz
tazyiqini o’tkaza boshladi. Abdurauf Fitrat barcha asarlari va butkul faoliyati bilan
istiqlol uchun kurashdi.Abdulla Qodiriy (1894-1938) o’zining noyob iste’dodi,
jasorati bilan xalqimiz madaniyati, adabiyoti tarixida yorqin iz qoldirdi, ko’p asrlik
milliy adabiyotimiz rivojida tub burilish yasagan, yangi bosqichni boshlab bergan
romanlar yaratdi. Adib "O’tgan kunlar", "Mehrobdan chayon" asarlari bilan o’zbek
romanchiligiga asos soldi.Qodiriyning asarlari XX asrning ko’plab balo-ofatlariga,
qora bulutli kunlariga duch keldi va ulardan eson-omon chiqdi. Bu o’lmas asarlar
o’zbek adabiyoti osmonida quyoshdek porlab, odamlar vujudini, qalblarini charog’on
etmoqda.Cho’lpon (1897-1938) - ko’p qirrali iste’dod sohibi edi. Cho’lpon ehtirosli
va
ѐniq asarlari bilan o’zbek xalqining milliy ongini uyg’otishda, uning yangicha
ma’naviyatini shakllantirishda katta xizmat qildi. 
20-yillarda Cho’lpon bolsheviklar olib borgan siyosatga nisbatan muxolifatga
o’tgani va bu qarashlarini yashirmay, she’rlarida oshkora kuylagani tufayli, uni
millatchiga chiqarib qo’ydilar. Adibning "Kecha va kunduz" romanida Turkistonning
zulmga, jaholatga, adolatsizlik va haqsizlikka to’la hayotini ochib bergan.
Mustabid tuzum yillari respublikamizda adabiyot bilan bir qatorda, milliy