1-Mavzu: Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja

Sun’iyyoritish.Ishjoylaridatabiiyyoritishyetishmaganhollarda,sun’iy
yoritishtizimidanfoydalaniladi.Konstruksiyaviytuzilishigako’ra,sun’iyyoritish
umumiyvaaralashturlargabo’linadi.Agarumumiyyoritilishgako’plab
yorituvchilarqo’shilsa,bundayyoritilisharalashyoritilishdebataladi.Umumiy
yoritilishumumiybirtekisyoritilishvaumumiylokalyoritilishgabo’linadi.
Ishjoylariyokixonalarichibirturdagilampalarbilan,yoritiladigansirtning
ustidabirtekisjoylashtirilib,birxilquvvatbilanyoritilsa,bundayyoritilishtizimi
umumiybirtekisyoritilishdebaytiladi.Yorug’likoqimiishjoylarining
joylashuviganisbatanyoritilsa,bundayyoritilishgaumumiylokalyoritilishdeb
aytiladi.
Yoritilishtiziminitanlashtexnologikjarayonningtalabiga,farqlanadigan
ob’ektlarningo’lchamlarigavako’rishishlariningxususiyatlarigabog’liqbo’ladi.
Ishjoylarivaishuchastkalariniyoritishdaumumiybirtekisyoritilish
usulidanfoydalaniladi.Harqandayyoritishmanbasidanqat’iynazarmaydon
yoritilganligi2lkdankambo’lmasligikerak,ungaqo’shimchatarzdabinolar
tepasidanvamaxsusminoralarustidanumumiylokalyoritilishprojektorlar
yordamidayoritiladiva2lkyoritilganlikkaerishiladi.
Sun’iyyoritilganliknime’yorlash.Sun’iyyoritilganlikberilgansirtning
yoritilishibilanbaholanadi.Bundaqo’yidagilarhisobgaolinadi:qaralayotgan
ishningxususiyati,ob’ektvafonningfarqi,fonbilanyoritishtiziminingfarqi.
Qaralayotgan
ishning
xususiyatini
farqlanuchi
ob’ektning(mm)
o’lchamlariganisbatan8toifagabo’libajratiladi.Judaaniqlikdabajariluvchiishlar
0,15mm-Itoifayuqorianiqlikdan,qo’polbajariladigankichikaniqlikda5mm
dankatta–VItoifagacha;VIItoifa–ishlaryoritilishbilanolibboriladiganvaVIII
toifauchun,farqlanuvchiob’ekto’lchamlarichegaralanmagan,faqatgina
texnologikjarayonningolibborilishikuzatiladixolos.
Umumiyvalokalyoritilishmashinalarningfaralari,projektorlaryokiboshqa
yoritkichlarbilanhosilqilinadi.Vazifasigako’ra,qurilishmaydoninielektr
yordamidayoritish:ishchi,halokatli,evakuatsiyalivamaxsusyoritishturlariga
bo’linadi.
Ishchiyoritilishibarchaxonalarvayoritiladigankorxonamaydoniuchun
zarurvabuorqalime’yoriyishjarayonlarita’minlanadi.
Halokatliyoritishkorxonahududivaishlabchiqarishxonalariningishchi
yoritilishito’satdanuzilibqolganda,engkamyoritilganliknita’minlashuchun
xizmatqiladi.Unifavqulotdaholatlardagivaziyatlartufayliportlash,yong’in,

ishchilarniommaviyzaharlanishi,texnologikjarayonlarninguzoqmuddat

buzilishida,elektrstansiyalari,dispetcherlikpunktlari,suvta’minotiningnasos
stansiyalarivaboshqashungao’xshashob’ektlardaishlarniuzluksizolibborish
maqsadidaqo’llaniladi.Judamuhimkonstruksiyalarnibetonlashishlarida,
texnologiktanaffusgaruxsatberilmagantaqdirdahamhalokatliyoritishdan
foydalaniladi.
Halokatlirejimdaishchisirtlarniyoritishdaumumiyyoritilishtizimidagi
me’yoriyyoritilganlikning5%gateng,ammo2lkdankambo’lmagan
yoritilganlikta’minlanishikerak.
Evakuatsiyayoritilishitiziminiishchilarsoni50kishidanortiqbo’lgan
ishlabchiqarishbinolaridagi,xavflio’tishjoylarini,zinapoyakataklariniyoritishda
ishlatiladi.Asosiyo’tishyo’laklarivazinalarningpolisirtidan0,5lkvaochiq
joylarida0,2lkdankambo’lmaganyoritilganlikta’minlanishikerak.100kishidan
ortiqodamlarsonigaegabo’lganjamoatbinolariningchiqisheshiklariyorug’lik
xabarlovchilariko’rsatkichlaribilanbelgilanishikerak.
Halokatliyoritilishningchiroqlariishjoylaridato’xtamayyoritishnidavom
ettirishiuchunmustaqilelektrmanbaiga,evakuatsiyauchunyoritishchiroqlariesa,
ishchiyoritilishtizimigabog’liqbo’lganholdapodstansiyaningtaqsimlashqutisiga
ulanishikerak.
Halokatliyoritishtizimidafaqatcho’g’lanmavalyuminessentchiroqlardan
foydalanishtavsiyaetiladi.
Maxsusyoritilishqo’riqlovvanavbatchilikxillarigabo’linadi.
Qo’riqlovyoritilishikorxonahududlariniyoritishuchun,navbatchilik
yoritilishesa,xonalarniyoritishdaxizmatqiladi.Ushbumaqsadlaruchunishchi
hamdahalokatliyoritilishdanfoydalaniladi.
Sanoatkorxonalaribinolari,maydonlariuchuntabiiyyoritilishning
normalaritabiiyyoritishkoeffitsientlarigaasoslanib,“Qurilishqoidavanormalari”
SNiP-11-4-79gaasosanqabulqilinadi.