1-Mavzu: Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja

Nazoratsavollari:
1.Sanitar-gigienikomillardegandanimanitushunasiz?

2.Ruxsatetilganchegaraviyme’yornima?

3.Ishlabchiqarishsanitariyasinima?
4.Odamnafasolgandahavotarkibidanechafoizkislorodbo’ladi?
6-mavzu:Tabiiyatrof-muhitvailmiy-texniktaraqqiyot

Reja:
1.Ishlabchiqarishdatabiiyatrof-muhitxavfsizliginita’minlashningahamiyati.
2.Tabiiyatrof-muhitninginsonorganizmigata’sirqilishixususiyatlari.
3.Tabiiyatrof-muhitvailmiy-texniktaraqqiyotbo’yichaklassifikatsiya.
Ishlabchiqarishdatabiiymuhitxavfsizliginita’minlashningahamiyati.
Ma’lumki,sanoatishlabchiqarishizamonaviyjamiyatningnormalhayoti
uchunzarurshartlardanbiridir.Afsuski,uzoqvaqtdavomidauningfaoliyat
ko’rsatishijarayonidaatrof-muhitgaetarlichae’tiborberilmadi.Ya’ni,ishlab
chiqarishdagiiqtisodiyrivojlanishgao’simlik,hayvonotdunyosivaulkan
hududlarniyo’qqilishevazigaerishildi.
Bugungikundajudakattamiqdordagitabiiyresurslarniiste’molqiladigan,
ifloslanishningkuchlimanbalaribo’lgansanoatob’ektlaridanatrof-muhitni
maksimaldarajadahimoyaqilishnita’minlashjudadolzarbbo’libqoldi.
XXIasrdagiinsonfaoliyatitabiatganafaqatijobiy,balkisalbiyta’sir
ko’rsatishdahamhalqiluvchiomilbo’ldi.Shuninguchuntabiatnimuhofazaqilish
yaqino’tmishdagikabirasmiyatchilikasosidaemas,balkibugungikundaglobal
masalagaaylanibbo’ldi.Bozoriqtisodiyotisharoitidatadbirkorlaratrof-muhitni
muhofazaqilishxarajatlarinioshirishdanmanfaatdoremaslar,chunkibutabiiy
ravishdamahsulottannarxiningoshishigavauchunfoydaningpasayishigaolib
keladi.
Tabiatgata’siryildan-yilgaiyanadakengayibbormoqdavahozirgikunga
kelibdunyoningayrimhududlaridaekologikinqirozgaolibkeldi.Birinchimarta
jiddiyekologikinqiroz1960-1970-yillardakuzatildivachuqurlashaboshladi,bu
biosferanio’z-o’zinitozalashningsezilarlidarajadapasayishi,ya’nikorxonalarva
insonlartomonidanungachiqaribtashlanayotganchiqindilarbilankurasha
olmasligibilannamoyonbo’ldi.
Bugungikundatabiiymuhitnimuhofazaqilishningasosiyyo’nalishi
ekologikmuvozanatnimaksimaldarajadasaqlashvaekotizimningtabiiy
aloqalarinita’minlashdir.Hozirgivaqtdaekologiyaningengdolzarbmuammolari
quyidagilardaniborat:
*atrof-muhitningglobalifloslanishi;
*tabiiyresurslarniintensivravishdakamayishi;

*barchaturdagiresurslardanoqilonafoydalanish;

*ishlabchiqarishvaiste’molningoqilonamuvozanati;
*odamlarningekologiktarbiyasi;
*sanoatvamaishiychiqindilariniyo’qqilish;
*insonningnormalhayotivasog’lig’inita’minlash.
Ekologikmuammolaralohidakorxonavamamlakatningbutunsanoat
majmuasiuchunhamjudadolzarbdir.Sanoatningrivojlanishi,birtomondan,ilmiy
–texniktaraqqiyotvainsonlarningishlabchiqarishfaoliyatinatijasidir.Boshqa
tomondan,sanoattabiiyresurslarningasosiyiste’molchisivatabiiymuhit
ifloslanishiningkuchlimanbaihisoblanadi.
Alohidasanoatob’ektlariningekologikxavfsizligidoimiyravishdaoshib
borayotganigaqaramay,butunmamlakatbo’ylabatrof-muhitnimuhofazaqilish
masalalaritoborakeskinlashibbormoqda,buko’plabob’ektivvasub’ektiv
sabablargako’rayuzagakeladi.
Sanoatkorxonalarini“korxona-tabiiymuhit”ekotiziminingelementlaridan
birisifatidamiqdoriyvasifatjihatidantakomillashtirish,doimiyravishdaushbu
ekotizim-tabiatningboshqaelementiningmiqdoriyvasifatjihatidano’zgarishiga
olibkeladivakorxonalarningrivojlanishiushbuo’zgarishlarnisifatjihatidanyangi
bosqichgaolibchiqadi.
Shundayqilib,korxonadaishlabchiqarishquvvatlariningvahajmining
ko’payishiiste’molqilinadiganresurslarsonininghamdatabiiymuhitga
chiqariladiganzararlichiqindilarningko’payishigaolibkeladi.
Dunyodagizamonaviyekologikvaziyatyuz–yuzellikyiloldingitabiat
bilanbog’liqvaziyatdanqanchalikfarqqilmasin,ekologikmuammolarnihalqilish
ilmiyyondashuvnitalabqiladi.
Zamonaviyinsono’ziningtabiiymuhitibilanuyg’unmunosabatlarni
rivojlantirishi,atrof-muhitrivojlanishiningbarchajarayonlarinitushunishiva
ularni
oqilona
boshqarishi,
tabiatni
boyitish,
insonparvarlashtirish,
uyg’unlashtirishgahissaqo’shishikerakvabungamajburdir.
Harqandaysog’lomfikryurituvchiinsonodamlarninghayotiniyaxshilash
uchunkeyingiilmiyvatexnologiktaraqqiyotzarurliginitushunadi,ammohamma
hamtaraqqiyotbilanbirgaatrof-muhitnimuhofazaqilishvahimoyaqilishniyodda
tutishkerakliginitushunmaydi,shuninguchunharqandaysanoatrivojlanish
asosidainsonlarningmanfaatlariemas,balkitabiatmanfaatlariyotishikerak.
Ekologikmuammolarnihalqilishfaqatbilimdon,malakali,o’z
harakatlariningnatijasinioldindanbiladiganmutaxassislartomonidanamalga
oshirilishimumkin.

Insonningharqandayfaoliyatifaqatzamonaviyatrof-muhitvaresurslarni

tejaydigantexnologiyalarasosidaatrof-muhitnimuhofazaqilishbilanbirgaamalga
oshirilishikerak.
Korxonalardagiekologikholatniyaxshilashbirvaqtningo’zidakonstruktiv,
tashkiliy-texnikvaergotikchora-tadbirlarniamalgaoshirishdaniboratbo’ladi.