1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

Ўзини-ўзи текшириш саволлари 
1. корпорациянинг ички таркибини келтиринг. 
2. таваккалчилик шароитларида фирмалар фаолиятининг хусусияти 
қандай? 
3. фирмалар фаолиятига психологик омилларнинг таъсири қандай? 
4. Гуруҳингизда тадқиқот ўтказинг ва пул хатти-ҳаракатларининг қайси 
турлари устунлигини аниқланг. 
5. Истеъмолнинг кредит модели тарқалишининг психологик омилларини 
ажратиб кўрсатинг. 
6. Иқтисодий агентларнинг мантиқсиз хатти-ҳаракатлари ва молиявий 
инқироз ўртасидаги боғлиқликни қандай изоҳлаш мумкин? 

---

7. Пенсия жамғармаларини рағбатлантиришнинг қандай усулларини 
таклиф қилиш мумкин? 
8. Молиявий бозорларда ишонч мультипликатори нимани англатади? 
9. Ноаниқликни рақобатнинг кучайишига сабаб бўлган сабаблар билан 
боғлаш мумкинми? 
10. Жамиятда чекланган ва ўзгарувчан рационаллик назариясининг 
аҳамияти нимада? 

---

6-MAVZU. ISTE'MOLNING XULQ-ATVOR NAZARIYASI 
6.1. Iste'mol xulq-atvor nazariyasining asosiy tushunchalari 
6.2. Tsiklning sub’yektiv-psixologik kontsepsiyalari 
6.3. Iste'molchilar tanlovining psixologik xususiyatlari 
6.4. Axborot kaskadlarining iste'molchilar xatti-harakatlarga ta'siri 
6.5. Iste'mol xulq-atvor nazariyasining amaliy jihatlari 
6.6. Bozordagi iste'molchilarning xulq-atvorining eng yangi tendentsiyalari 
6.7. Iste'molchilarning xatti-harakatlarini ekologizatsiyalash 
6.8. Iste'molchilarning xatti-harakatlarini estetizatsiya qilish 
O'z-o'zini tekshirish uchun savollar
 
6.1. Iste'mol xulq-atvor nazariyasining asosiy tushunchalari 
Tashqi muhit bilan o'zaro ta'sir qilish jarayonida iste'molchilarning funktsional 
iqtisodiy roli sezilarli darajada oshadi, ularning xatti-harakatlari avvalgidek, endogen 
va passiv va ekzogen emas, balki xatti-harakatlari faollashadi. Faol tanlashda 
iste'molchi shaxsiy ehtiyojlari va iqtisodiy manfaatlariga asoslanadi. Axborotlashgan 
jamiyat rivojlanishi bilan ehtiyojlar o'zgaradi va rivojlanadi, sub’yektlarning 
maqsadlari o'zgaradi, shuning uchun ular manfaatlarining iste'mol shakllari mazmuni 
va iqtisodiy xatti-harakat motivlari, iste`mol modellari ham o'zgaradi. 
Xulq-atvor iqtisodiyoti doirasida uslubiy yondashuv dastlab inson xatti-
harakatlaridagi ratsionallikni tanqid qilish bilan bog'liq bo'lib, uning qobiliyatlari 
to'liq ma'lumotga ega emasligi va odatlar va his-tuyg'ularga moyilligi tufayli 

---

cheklangan bo`ladi. Bu erda maqsadli funktsiya murakkablashadi va yangi sifatga - 
ehtiyojlarni qondirishning ijodiy xarakteriga ega bo'ladi. Shu bilan birga, ijodkorlik 
fenomeni, aksincha, mavjud tovar va xizmatlarga bo'lgan hozirgi ehtiyoj darajasidan 
"istiqbolli" ehtiyoj darajasiga o'tish sohasini anglatadi, bu nafaqat o'z boyligini 
oshirishdan iborat bo'ladi, balki o'z-o'zini tashkil qilishda ham mukammallikka 
intilish, tashqi sharoitlarni ko'proq nazorat qilishga erishishga asoslanadi. 
An'anaviylardan motivlardan tashqari, iste'molchi faoliyatining o'ziga xos motivlari 
paydo bo`ladi, masalan, faoliyati davomida va qaror qabul qilish jarayonida 
xotirjamlikni ta'minlash, izchil qadriyatlar tizimini o'rnatish, hissiy muvozanat, 
ortiqcha stressdan qochish va hokazo. Maqsadli funktsiya nafaqat kerakli natija, balki 
tanlov jarayon samaradorligi mezoni sifatida ishlaydi.