1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

O'lja effektlariga misollar 
To'g'rirog'i, The Economist nashrining marketingida aldash effektining yaxshi 
namunasi ko'rindi. AQShda ular uchta variantni taklif qilishdi: 
1. Veb-obuna – $59 
2. Chop etish obunasi – $125 
3. Veb va bosma obuna – $125 
Variant 1 ($59) oqilona ko'rinadi. 1-variant ($125) faqat bosma versiya uchun 
biroz qimmatga o'xshaydi. Ammo, kuting, 3-variant juda yaxshi ko'rinadi: veb va 
bosma versiyalar, barchasi 125 dollarga. Den Arieli (2008) ushbu variantlarni MIT 
talabalari bilan sinab ko'rdi. Uning natijalari: 
1. Veb-obuna – $59 (talabalarning 16%) 
2. Chop etish obunasi – $125 (0 talaba) 
3. Veb va bosma obuna – $125 (talabalarning 84%) 
Umumiy daromad: $11 444 
Xo'sh, ehtimol bu aldash variantiga hech qanday aloqasi yo'q. Buni sinab 
ko'rish uchun u hiyla-nayrang variantini olib tashladi. U shunday topdi: 

---

1. Veb-obuna – $59 (68% talabalar) 
2. Veb va bosma obuna – $125 (talabalarning 32%) 
Umumiy daromad: 8 012 dollar 
Albatta, bosma versiyani ishlab chiqarish xarajatlari turli variantlarning 
yakuniy sof foydasiga hisobga olinishi kerak. 
Jalb qilish effekti 
The Economistning hiyla-nayrang narxlariga qaytadigan bo'lsak (matn 
maydoniga qarang), diqqatni jalb qilish effekti uning asosiy jihatlaridan biridir: bir-
biridan juda farq qiluvchi atributlarga ega ikkita variantni solishtirish qiyin, lekin 
ular juda o'xshash atributlarga ega bo'lsa, solishtirish ancha oson. Faqat chop etish 
va veb-versiyalarni solishtirish oson emas, chunki ular bir-biridan juda farq qiladi, 
lekin ular to'plamda kelganda ularni solishtirish ancha oson: mahsulot ma'lumotlari 
nomukammal bo'lsa, iste'molchilar to'plamni tanlashga moyil bo'ladi, chunki u to'liq 
ma'lumot beradigan yagona mahsulot bo'lib, shubha va noaniqlik sezilarli darajada 
kamayadi
.