1-modul. Baslawısh tálimdi modernizaciyalaw tiykarları (Mektepti modernizaciyalaw) pániniń predmeti

Modernizaciya (ingl. “modern” - zamanagóy, aldıńǵı, jańalanǵan ) - ob'ekttiń jańa talaplar hám normalar, texnikalıq kórsetpeler, sapa kórsetkishlerine uyqas penentúrde jańalanıwı esaplanadi. Ádetde mo dernizaciya processinde ashinalar, qozaqlar, islep shıǵarıw quralları hám de texnologiyalıq processler jańalanadı. Biraq, ılım- pán, texnika, islep shıǵarıw hám texnologiyalardıń rawajlanıwı sebepli jámiyet de rawajlanıwdıń arnawlı bir basqıshından jáne de jetilisken basqıshqa ótedi. Filosofiyalıq talqinda ańlatpa etkende muǵdar ózgerisleri túpkilikli sapa ózgerislerine aylanadı. M: orta ásirlerde agrar xarakter kásip etken jámiyet ilim, texnika, sanaat hám óndiristiń Rawajlanıwı menen industrial jámiyetke aylanı.Atap aytqanda, tálim tarawdaǵı jańalanishlar da usılar gápinen bolıp tabıladı.
Bilimlendiriw sistemasınıń modernizaciyası - jámiettiiń social, ekonomikalıq hám materiallıq mútajliklerin, onıń maman kadrlarǵa, shaxstıń bolsa sapalı tálim alıw bolǵan talabın qandırıw, tálim sistemasın turaqlı rawajlanıwın támiyinlew maqsetinde ámeldegi mexanizmdiń qayta islep shıǵilıwı yamasa rawajlanıwlanı Usı modernizaciya shaxstı oqıtıw hám tárbiyalawǵa tiyisli eń jaqsı dástúrlerdi saqlap qalǵan hám boyitgan halda komplekslik xarakter kásip etip, tálim sistemasınıń barlıq tarawların tolıq óz ishine aladı hám jámiyette qarar tapqan maman qánigelerdi tayarlaw boyınsha mútajlikti qandırıwǵa xızmet etedi. Tálim sistemasınıń modernizaciyalawda tómendegi ústin turatuǵın wazıypalar sheshiledi:
- hár bir shaxstıń tolıqqonli tálim alıwında basqalar menen teń haqılılıǵı hám tálim alıwdıń ashıqlıǵın támiyinlew;
- úzliksiz tálim sistemasında jańa sapa kórsetkishlerine erisiw;
- jańa tálim resurslarini tartıw hám olardan nátiyjeli paydalanıw tiykarında úzliksiz tálim sistemasında nátiyjeli normativ-huqıqıy hám shólkemlestirilgen ekonomi-kalıq mexanizmlerdi qáliplestiriw;
- mámleket hám jámiettiiń qollap-quwatlawı negizinde tálim sisteması xızmetkerleriniń social mártebesi hám kásiplik kompetentligin rawajlandırıw ;
- tálim sistemasınıń mámleket hám jámiyetshilik basqarıwına tiykarlanǵanlıq principine muwapıq tálim procesi qatnasıwshıları - studentler, pedagoglar, ata-analar hám tálim mákemeleriniń rolin asırıw.
Barlıq mámleketlerde bolǵanı sıyaqlı Ózbekstan sharayatında da tálim sistemasın modernizaciyalawda mámleket, jámiyet, jergilikli hám social shólkemler, joqarı hám de tómen basqarıw shólkemleriniń ornı hám roli, olar ortasındaǵı óz-ara birlik, sheriklik zárúrli áhmiyetke iye. Zamanagóy sharayatta tálim sistemasın modernizaciyalawdıń ústin turatuǵın baǵdarları tómendegiler esaplanadi:
- elektron informacion-ta'lim resurslarini jaratıw ;
- oqıtıwdıń ámeldegi hám jańa texnologiyalıq formaların óz-ara muwapıqlastırıw
- oqıw hám de qánigelik pánleri tiykarlarınıń studentler tárepinen ǵárezsizlik ózlestiriliwi ushın qolay pedagogikalıq hám texnologiyalıq shárt- sharayatlardı payda etiw.
Ózbekstanda ǵárezsizlik dawırınen aldın qáliplesken tálim hám kadrlar tayarlaw sisteması respublikada ámelge asırila baslanǵan demokratiyalıq ózgerislerdiń ulıwma talaplarına juwap bermedi. Jergilikli reformalar ótken ásirdiń 80-lerinde jáhán tálim sistemasındaǵı krizistan kelip shıqqan.
Prezident basshılıǵındaǵı demokratiyalıq hám rawajlanıp atırǵan mámleket keleshekke bolǵan úmitler jetkinshek menen baylanıslılıǵın jaqsı bilerdi, sol sebepli mámleket basshısı tárepinen pútkil tálim sistemasın tupten ozgertiwshı programma xalıq hám jámiyetke usınıs etildi.
Kadrlar tayarlaw milliy programmasına tolıq muwapıq mámleketimizde tálim tómendegi sırtqı kórinislerde ámelge asıriladı : mektepge shekemgi, ulıwma orta, orta arnawlı, kásip-óner tálimi, joqarı, joqarı oqıw ornınan keyingi tálim, kadrlar mamanlıǵın asırıw hám qayta tayarlaw, mektepden tısqarı tálim.
Baǵdarlamanıń tiykarǵı ózgesheligi tálimdiń úzliksizligi bolip tabiladi. Hár bir insan óz turmısı dawamında bilim, kásiplik kónlikpe hám qánigelik alıw múmkinshiligine iye. Bul programma tiykarǵı strukturalıq bólimler retinde ámeldegi bolǵan tálim sistemasınıń nátiyjeli mexanizmin jaratadı:
- erkin pikir júritetuǵın insandı qáliplestiriw, onıń etikalıq, ruwxıy hám fizikalıq rawajlanıwı;
- shaxstı húrmet qılıw, dóretiwshilik potencial hám qábiletlerdi ashıw;
- kásip-óner kónlikpelerin alıw hám turmısda shaxstıń tolıq óz-ózin ańǵarıw.
Joqarı tálimde eki basqıshlı sistemaǵa tolıq ótiw ámelge asırıldı: bakalavriat hám magistratura.
Bakalavriat -tiykarǵı joqarı tálim alıw baǵdarlarınan biri.
Magistratura - bakalavriat dárejesi tiykarında eki jıl dawamında dawam etetuǵın arnawlı bir qánigelik boyınsha joqarı arnawlı tálim.