1. Muzlar paydo etilishlari. Muz tiqilishlarii va shovush tiqilishlari bilan kurashish

 

 

Suv ostidagi texnikaviy kuzatuvini vodolazlar uch mavjud bo‘lgan: to‘g‘ri chiziqli, zigzagsimon (siniq chiziqli) va radial (radiuslik) usullaridan biri bo‘yicha amalga oshiradilar. Birinchi to‘g‘ri chiziqli usulda kuzatiladigan joyini qoziqlar yoki langarlarga biriktirilgan suzgichlar bilan chegaralab tubiga arqon (tros)larni yotqizib belgilashi yo‘li bilan 3….10 m uzunligidagi bo‘laklarga bo‘ladilar. Shu bo‘laklar bo‘yicha tubini vodolaz kuzatib tubining holati, mustahkamlantiruvchi qoplami yoki gruntlik o‘zanning holati, to‘g‘risida telyefon bo‘yicha ma’lumotni yer yuziga yetkazadi yoki suv ostidagi fotosyomkani o‘tkazadi [25]. Zigzagsimon, yoki siniq chiziqli usuli shu to‘g‘ri chiziqli usulning bir turi bo‘lib, keng maydonlarni kuzatuvdan o‘tkazilishida foydalaniladi. Radial (radiuslik) usulni faqat katta bo‘lmagan maydonlarda ishlatadilar. Radial (radiuslik) usulda kuzatuvning boshida vodolaz aniqlangan nuqtaga suzib turuvchi vositalarga biriktirilgan yuk (ballast)ni tushiradi, o‘zi esa, yukga arqon (tros)ni bir uchini biriktirib, ushbu, uzunligi bo‘yicha belgilari bo‘lgan, arqonni ikkinchi uchinni ushlab kuzatuvi radiuslari bo‘yicha belgilangan joyning atrofida ko‘chib kuzatuvni o‘tkazib yuradi. Bunda kuzatuv joyining radiusi 10…20 m o‘lchamini tashqil etadi.

Chuqurligi uncha katta bo‘lmagan va tiniq suv bo‘lgan joylarda kuzatuvni suv ustidan tubi shishadan yasalgan yashchik yordamida o‘tkazish mumkin. Shu maqsadga muvofiq suv yuzasidan yashchikning shisha tubini pastga qaratib qo‘yadilar va belgilangan joyni kuzatadilar.

Ba’zan pastki qismida germetik illyuminator bilan jihozlangan 50…100 mm diametridagi kuzatuv quvurini ishlatadilar. Quvur uzunligi 1,5 metrgacha bo‘lishi mumkin. Uning uzunligi ko‘proq bo‘lganida uni ishlatilishi qiyinlashadi, o‘ng‘aysiz bo‘ladi, chunki illyuminatorning diametri kichikroq bo‘lishi kuzatuv joyi zonasini cheklaydi. Undan tashqari optik qurilmalari bilan jihozlangan maxsus kuzatuv quvurlari, periskop va boshqa vositalaridan foydalaniladi .

 

/

Зарур бўлганида, музларни тўхтатувчи иншоотларни (қозиқоёқлар бирлашмалар, ярим тўсқичлар ва ҳоказо) қурадилар. Дубоссар сув омборида сув сатҳининг эгри чизиғи кўтарилиши зонасида заторлар пайдо этилишларини ярим тўсқичлар ўрнатилиши билан йўқотадилар. Ўзан тўғриловчи ишлар бажарилишида бир тармоқли ўзан ташқил этилишига интиладилар. Агарда ўзан икки тармоқли бўлса, ажратувчи оролнинг чизилиши планда доиравий ўткир бурчакли шаклида бўлиши зарур.