1. Oqıw materialları

Naklassikalıq dialektika. Sońġı jıllarda ayırım izertlewshiler Gegel` dialektikası hám materialistlik dialektikanı klassikalıq dialektika sıpatında xarakterlep, dialektikanıń tórtinshi, naklassikalıq formasın da parıqlamaqta. Házirgi dáwir Batıs filosofiyasında dialektikanıń kórsetilgen formasınıń eń áhmiyetli elementleri filosofiyalıq diskussiya júrgiziwdiń oġan tán bolġan germenevtikalıq usılında kórinis tappaqta. Biraq bul jerde dialektikalıq metod dáslep mazmundı interpretaciya qılıw quralında anıqlaw ushın (P.Riker), sonday-aq ańlanıp atırġan ob`ektti situativ analizlew ushın qollanıladı. Biraq XX ásirde dialektikanıń bir qansha naklassikalıq koncepciyaları júzege keldi. Olardıń qatarına tómendegiler kiredi:
a) «tragediyalıq dialektika». Onıń avtorı francuz filosofı Raymon Aron (1905-1983) házirgi zaman dialektikasın analizlep, házirgi dáwir jámiyeti progressten insaniyat máplerinde paydalanıwġa qábiletli emes, degen juwmaqqa keledi;
b) «dialektikalıq teologiya» yaki «krizis teologiyası» (shveycariyalıq protestant teologı hám filosofı Karl Bart (1886-1968) hám nemec-amerika xristian teologı Maul` Tillix (1886-1965)). Bul kreacionistlik táliymat dún`yanıń rawajlanıwı negizinde bul dún`yanı qandayda bir ġayrıtábiyiy qurılıs materialı – materiyadan jaratqan ilahiy substanciya jatadı, degen ideyaga tiykarlanadı. Sol sebepli dún`ya «Quday kibi baqıy» emes, onıń bası hám aqırı bar. Biraq bul jaratılġan dún`ya quday menen birer-bir ulıwmalıq aspektga iye emes, degen mánisti ańlatpaydı. Olardıń ortasında belgili bir uqsaslıq orın alġan bolıp, ol aqırġı maksette, jaratılġan nárselerdiń rawajlanıw jolların túsinip jetiw imkaniyatın beredi.
v) «Unamsız dialektika». (Teodor Adorno 1903-1969 hám Jan Rol` Sartr 1905-1980). T.Adorno – nemis filosofı, sociologı, Frankfurt mektebiniń wákili, kóp sanlı filosofiyalıq shıġarmalar, atap aytqanda «Negativ dialektika» (1966) kitabınıń avtorı J.P.Sartr – francuz filosofı hám jazıwshısı, ateistlik ekzistencializm wákili. Ol filosofiya mashqalalarına baġıshlanġan bir qansha shıġarmalar, sonıń qatarında «Dialektikalıq aqıl kritikası» (1960) kitabınıń avtorı. Onıń interpretaciyasında dialektika eki formada – «kritikalık» hám «dogmatikalıq» formalarda orın alıwı múmkin. Birinshisi «unamsız dialektika» bolıp tabıladı.
«Unamsız dialektika» bir tárepleme, sub`ektiv koncepciya bolıp, ol biykarlawdı absolyutlestiredi, pútkil bolmıstıń ulıwmalıq buzılıwınan, jalpı kriticizmnen, hár qanday unamlılılıqtı biykar etiwden, ózin-ózi biykarlawdan kelip shıġadı hám sol sebepli metafizika shegarasından shetke shıqpaydı. «Unamsız dialektika» - bul mánis-mazmunına kóre antidialektika bolıp tabıladı.