Leksik ma’nosi jihatidan farqlanadigan sinonimlar ideografik1 (ma’no) - Leksik ma’nosi jihatidan farqlanadigan sinonimlar ideografik1 (ma’no)
- sinonimlardir. Masalan, kasal (umumishlatadigan so‘z), bemor (yozuvda ko‘p
- qo‘llanadi), xasta (eskirgan so‘z), ammo ba’zan-ba’zan, ora-sira kasal bo‘lib turish
- ma’nosini bildiruvchi betob, notob so‘zlari yuqoridagilarga nisbatan uslubiy va
- ideografik sinonimdir.
- Ideografik sinonimlar o‘zaro leksik ma’no darajasiga ko‘ra farqlanadi:
- yomg‘irda plashim nam bo‘ldi, yomg‘irda plashim ho‘l bo‘ldi bog‘lanishlarning
- keyingisida belgi darajasi kuchliroq. Nutqda fikr ottenkasi yoki emotsiyasiga,
- leksik, grammatik yoki uslubiy xarakteriga mos sinonim so‘zlardan faqat bittasi
- tanlab olinadi va ishlatiladi. SHu sababdan sinonimik qatordagi so‘zlar o‘rtasidagi
- ba’zi farqlarni o‘rganish uslubiyatning vazifasi hisoblanadi.
Faol va nofaol leksik qatlam haqida. Leksika muttasil o‘sish va - Faol va nofaol leksik qatlam haqida. Leksika muttasil o‘sish va
- rivojlanishda bo‘lib, unda doim yangi so‘zlar paydo bo‘ladi, tildagi mavjud
- so‘zlarning ba’zilari asta-sekin eskirib boradi. Eskilik ottenkasiga ega bo‘lgan
- so‘zlar tilda birmuncha vaqtga qadar ishlatiladi. SHunga ko‘ra umumxalq tili
- lug‘at boyligini ikki katta guruhga ajratish mumkin: faol so‘zlar va nofaol so‘zlar.
- Faol so‘zlar guruhiga ma’nosi shu tilda gaplashuvi barcha kishilarga
- tushunarli va kundalik turmushda qo‘llanishi odat bo‘lib qolgan so‘zlar kiradi. Bu
- guruhdagi so‘zlar eskilik bo‘yog‘iga ega bo‘lmaydi.
- Nofaol so‘zlar guruhiga eskilik bo‘yog‘i aniq bilinib turadigan va
- ko‘pchilikka ma’lum bo‘lmagan so‘zlar kiradi. Bunday so‘zlar kundalik aloqada
- kamroq ishlatiladi.
- Nofaol so‘zlar ikki guruhga bo‘linadi: eskirib qolgan so‘zlar (arxaizmlar,
- istorizmlar) va yangi so‘zlar (neologizmlar).
Do'stlaringiz bilan baham: |
