1 Rustamjon O‘rinov

10 
4-variant 
1. Qaysi qatorda vazifadoshlik usulida ma’nosi 
ko'chgan so‘z qatnashgan? 
A) Unga qilinayotgan zulmlar suyak-suyagidan o‘tib 
keta boshladi. 
B) Yigit katta bo‘lib, aqli kirib qoldi.
C) Bir boshga bir o‘lim. 
D) Dasturxonga turli mevalar: novvot, qand-qurs, 
shokoladlar qo‘yilgan edi.
2. Berilgan gaplarning qaysilarida ajratilgan bo‘lak 
ishtirok etgan? 
1) Siyrak daraxtli ikkinchi bir tepalikda bir necha 
kishilarning, ayol va erkaklarning, qorasi ko'rindi; 2) 
Zorqishloq ko'chalarida, adir va qirlarida, serdaraxt 
bog‘larida ko'klam namoyishi kezadi; 3) Manzura 
dasturxon yozib mezbonni, ukasini, yana o‘n daqiqa 
kutdi; 4) Mana, hozir ham Akromning yolg'iz unga, 
Sayyoraga, tanish bo'lgan bo‘lakcha bir samimiyat 
to‘la xatini o'qiyotganda tomog‘iga bir nima kelib 
tiqildi.
A) 1, 3, 4 
B) 1, 2, 3 
C) 1, 2, 3, 4 
D) 2, 3, 4
3. Qaysi javobda keltirilgan gapda tarkibi o'zaro 
qarama-qarshi ma’noli juft so‘z bo'lgan qaralmish 
ishtirok etgan? 
A) Insonning fe’l-atvoriga qarab, unga baho beriladi. 
B) Kishining husni-jamoli bo‘lmasa ham, so‘zlari 
shirin bo'lsa, unday odam elni o‘ziga qaratib oladi.
C) Наr nechuk, shu narsaga iqrormanki, muhabbat 
savdosining katta-kichigi bo'lmas. 
D) Bu dunyoning ishlari qiziq: goh quvonib, goh 
bo‘lasan ziq.
4. Qaysi javobda quyida keltirilgan gapda ishtirok 
etgan fe’l nisbatlari to‘g‘ri ko‘rsatilgan? 
Paxta va zig'ir tolasidan tayyorlangan matolar namlab 
yoki suv purkab, yaxshi quritmay dazmollanadi.
1) aniq nisbat; 2) majhul nisbat; 3) o‘zlik nisbat; 4) 
orttirma nisbat; 5) birgalik nisbat. 
A) 1, 2, 4 
B) 1, 2, 5 
C) 1, 3, 4 
D) 1, 2, 3, 4, 5
5. Quyoshning so‘nggi nurida oppoq bulutlarga 
qadalgan tog'larning cho‘qqisi qilich kabi 
yarqiramoqda. Qaysi javob (-lar)da turlanmagan 
so'zning morfologik tahklida xatolik uchraydi? 
1) so‘nggi – sifat, paytga munosabat bildiruvchi sifat, 
nisbiy sifat, oddiy darajada, sodda yasama sifat 
(yasovchi qo'shimcha: -gi, asosi: ravish); 2) oppoq – 
sifat, rang-tus bildiruvchi sifat, asliy sifat, orttirma 
darajada, tub sifat; 3) bulutlarga – ot, turdosh ot, o‘rin-
joy oti, sodda tub, aniq ot, tarkibida ko‘plik 
qo'shimchasi (-lar) bor, -lar- lug‘aviy shakl yasovchi 
qo'shimcha; jo‘nalish kelishigi (-ga) shakli bor, -ga- 
munosabat shaklini hosil qiluvchi qo'shimcha; 4) 
qadalgan – fe’l, holat fe’li, sifatdosh, -gan o‘tgan 
zamon sifatdoshi, majhul nisbatda(-l), o‘timsiz fe’l, 
bo‘lishli shaklda; 5) qilich – ot, turdosh ot, narsa-
buyum oti, sodda tub, aniq ot, bosh kelishik va birlik 
shaklida; 6) kabi – sof ko'makchi, o'xshatish ma’nosini 
ifodalaydi, bosh kelishik shaklidagi ismlarga 
qo‘shiladi; 7) yarqiramoqda – fe’l, holat fe’li, o‘timli 
fe’l, sodda yasama fe’l (yarq + ira asosi: taqlid so‘z), 
munosabat shakliga ega: -moqda – hozirgi zamon va 
III shaxs birlik shaklida.
A) 4, 5, 7
B) 3, 4, 6 
C) 4, 7
D) 1, 2, 5, 
6 
6. Baxtni har kim o'zicha tushunadi. Kimlarningdir 
qorni to‘q, ust-boshi but. Shuni baxt sanaydi. O’zi 
uchun, qorni uchun yashaydiganlar jamiyat uchun 
ortiqcha odamlardir. Bunday odamlarning bor-
yo‘qligidan hech kimga hech qanday foyda yoki zarar 
yo‘q. Komil inson esa hammaning joni. Ushbu matnda 
nechta olmosh bor? 
A) 5 ta
B) 6 ta
C) 7 ta
D) 8 ta
7. Kim tez va chaqqon harakat qilsa, yutuq o‘shaniki 
bo'ladi. 
Ushbu gap qaysi qatorda to‘g‘ri izohlangan? 
A) ega ergash gapli ergashgan qo‘shma gap 
B) to‘ldiruvchi ergash gapli ergashgan qo‘shma gap 
C) hol ergash gapli ergashgan qo‘shma gap 
D) kesim ergash gapli ergashgan qo'shma gap 
8. Ayol – go‘zallik, nafosat va muhabbat timsoli, ayol 
bilan bog‘liq bu tuyg'ular Sharqda asrlardan beri 
qadrlanib kelingan. 
Ushbu gapda nechta ot so‘z turkumiga oid birlik 
qatnashgan? 
A) 7 ta
B) 6 ta
C) 9 ta
D) 8 ta
9. Bu – sen uchun katta sinovdir.
Ushbu gapdagi tirening ishlatilish sababini aniqlang. 
A) bu gapda tire ishlatilmaydi, chunki ot kesim 
tarkibida bog‘lama bor 
B) shart, munosabati ifodalangani uchun 
C) ega ko'rsatish olmoshi bilan ifodalangani uchun 
D) izohlash munosabati ifodalangani uchun
10. Olti oykim, she’r yozmayman, yuragim zada,
Olti oykim, o‘zgalarga tilayman omad.
Olti oykim, do‘stlarim ham pana-panada
Iste’dodim so'nganidan qilar karomat.
Berilgan she’riy parchada chiqish kelishigi 
qo‘shimchasi qaysi vositalar bilan ma’nodoshlik hosil 
qilishi mumkin?
1) tushum kelishigi qo'shimchasi; 2) haqida 
ko'makchisi; 3) o‘rin- payt kelishigi qo‘shimchasi; 4) 
kabi ko‘makchisi. 
A) 2, 3
B) 3, 4
C) 1, 4
D) 1, 2
11. Fe’l shakli yordamida bogiangan qo‘shma gapni 
toping. 
A) Haqiqiy olim o'zining ilmi bilan maqtanmaydi, 
chunki u o‘zidan ham zo‘r olim va fozil borligini 
biladi.

---

11 
B) Badanning quvvati – ovqat, aqlning kaliti – hikmat. 
C) Adab kichkinalar mehrini ulug‘lar ko‘ngliga soladi 
va u mehr kattalar ko‘nglida abadiy qoladi. 
D) Fikr ravshan bo‘lsa, albatta, uning shakli ham 
ravshan bo'ladi. 
12. 1) Anvar ham muloyimgina kulimsirab olgach ... 
yana qalamini qoralab qog‘oz ustiga bir-ikki kalima 
yozdi; 2) Bu bilan men Zokir ota bilan Ro‘zimatni 
qoralab, o‘zimni oqlamoqchi emasman; 3) Nizomov 
oltmishni qoralagan baqaloq kishi edi.
Gaplarda qo‘llangan qoralamoq so‘zi haqidagi to‘g‘ri 
hukmni belgilang. 
A) birinchi va ikkinchi gapda bir so‘zning turli 
ma’nolari qo'llangan 
B) ikkinchi va uchinchi gapda shakldosh so'zlar 
qo‘llangan
C) uchala gapda bir so'zning turli ma’nolari qo‘llangan 
D) uchala gapda shakldosh so‘zlar qo‘llangan
13. Berilgan gaplarning qaysilarida nuqtalar o'rnida 2 
o‘rinda qaratqich, 1 o‘rinda tushum kelishigi 
qo‘shimchasi qo‘llanadi?
1) Mamlakat... kichik bir qismi bo'lgan oila... 
tinchligi... asraylik; 2) Qirq yil umri... sarf qilib, 
yulduzlar siri..., koinot siri... o‘rgandi-yu, zamin siriga, 
insonlar hayotiga kelganda g‘aflatda qoldi; 3) Yo'lchi 
arava... nimasi shikastlangani... payqamay hayron 
bo'lib turar ekan, dehqon... ayanchli tovushi eshitildi; 
4) Ko‘p til... bilmoqlik., foydasi katta, u inson... katta 
boyligi hisoblanadi.
A) 1, 2, 3, 4 B) 1, 3, 4 
C) 2, 3, 4 
D) 1, 2, 3
14. Har bir farzand ona nasihatlarini jon qulog‘i bilan 
oshitishi, to‘g‘ri yo'lga targ‘ib i(tsa, qarshilik 
qilmasligi, ota yoki onadan birortasi ish buyurganda 
shu buyurilgan ishda xatolik borligini bilsa ham 
yuragini tor qilib, qattiq gapirmasligi, kulib turib, bu 
ishda xatolik borligini yumshoqlik bilan isbot qilib, 
ularni ko'ndirishi lozim. Qaysi hukm xato? 
A) orttirma nisbat shaklidagi so‘z murakkab fe’l kesim 
vazifasida kelgan. 
B) fe’lning vazifa shakli ishtirok etgan sodda yasama 
so‘z tarkibida 4 ta morfema bor. 
C) 1 ta ko'makchi fe’lli so‘z qo‘shilmasi ishtirok etgan. 
D) sifatdosh shaklidagi fe’l gapda hol vazifasida 
kelgan. 
15. Tuzsiz she’rlarim deb shirindan shirin
Bolalarim yurar oyoq uchida. (M. Yusuf) Ushbu satrda 
ma’no ko'chishining qaysi ko‘rinishi bor? 
A) sinekdoxa
B) vazifadoshlik 
C) metafora
D) metonimiya
16. Omonimlik xususiyatiga ega bo‘lgan so'zlar 
ko'rsatilgan javobni belgilang. 
1) qovoq; 2) shamol; 3) qalin; 4) kishan; 5) shoh; 6) 
qoqi.
A) 1, 3, 6 
B) 2, 3, 5 C) 2, 3, 4, 5 D) 1, 3, 5, 6 
17. Fe’lning qaysi vazifa shakllari tarkibidagi egalik 
qo'shimchalari harakat bajaruvchisining shaxsi va 
sonini bildiradi?
1) sof fe’l; 2) sifatdosh; 3) ravishdosh; 4) harakat 
nomi.
A) 1, 2
B) 4 
C) 2, 4
D) 1, 3 
18. Qaysi qatordagi son otlashmagan? 
A) Bir tup kessang, o‘n tup ek.
B) Yetti o‘lchab, bir kes. 
C) Biri ichkariga kirib ketdi, ikkinchisi ko‘chada kutib 
turdi. 
D) Ikki soatlar eshakda yurib, tog'dan tog‘ga o‘tib 
andak toliqqan edim. 
19. Qaysi gapda besh o‘rinda vergul tushirilgan?
A) Inson millat xalq biron narsaga erishmagan bo'lsa 
yo o‘zi go‘l yo o‘zi tanbal yo uyquda tutilgan.
B) Xirmon sayli qovun sayli^gul bayrami Navro‘z 
shodiyonalari she’rsiz bahribayt va o‘lanlarsiz 
o‘tmaganini yaxshi bilasiz.
C) Har bir odam o‘zining oqil obro‘-e’tiborli iste’dodli 
sadoqatli do'stlari bilan faxrlanadi ammo do‘stlik 
mezoni faqat shular bilan o‘lchanmaydi.
D) Bu qissadan hissa shuki tuban ehtiroslar qanchalik 
zo‘r bo'lmasin aql-idrok albatta yenggusidir.
20. U jahli chiqqanidan ukasiga achchiq gapirdi. 
Mazkur gapdagi yasama sifat tarkibida qanday fonetik 
hodisa yuz bergan? 
A) yasama sifat berilmagan B) tovush almashishi 
C) tovush ikkilantirilishi 
D) tovush tushishi 
21. Qaysi javobdagi juftlik o'zaro ma’nodosh bo‘la 
olmaydi? 
A) ko‘lanka-soya 
B) norg'ul-gavdali 
C) kalovlanmoq-talmovsiramoq 
D) tanti-erka
22. Qaysi sirg'aluvchi jarangsiz undosh tovushning 
jarangli jufti yo‘q? 
A) l 
B) h 
С) у
D) g‘
23. Ko'chirma gap o'zlashtirma gapga aylantirilganda 
ko‘chirma gap tarkibidagi qaysi bo'laklik ekanlik kabi 
shakllarni olib, o‘z vazifasini o'zgartiradi?
A) ega
B) to‘ldiruvchi 
C) kesim 
D) aniqlovclii 
24. Qaysi gap tarkibida faqat asosdan anglashilgan 
harakatning tarzini bildiruvchi ko‘makchi fe’l 
qatnashgan?
A) Majlis cho‘zilib ketsa ham, men uni ko‘chada kutib 
turaverdim. 
B) Ota asarni tugatib bo‘lib, bir voqea haqida o‘ylab 
boshladi. 
C) Men sen otgan to'pni ushlab olib, boshqa 
qo‘limdagi koptokni tushirib yubormasdan yura 
olaman. 
D) U she’rni yodlay boshladi, biroq xayolida bu qizni 
unutib ham qo'ymasdi. 
25. «Yurgan daryo, o‘tirgan bo‘yra» maqoli quyidagi 

---

12 
asarlardan qaysi birida keltirilgan? 
A) «Shum bola» 
B) «Sariq devni minib» 
C) «Gulliverning sayohatlari» 
D) «Hech qayoqqa olib bormaydigan yo‘l» 
26. Alisher Navoiy qaysi qahramonini
«Yuzidin bargi gul xijil erdi,
Qaddidin sarv munfail erdi», deya ta’riflaydi? 
A) Suhayl 
B) Dilorom 
C) Mehr 
D) 
Bahrom 
27. Hans Kristian Andersen ertaklarini o’zbek tiliga 
tarjima qilgan ijodkorni belgilang. 
A) Usmon Nosir 
B) Xayriddin Saloh 
C) Usmon Qo'chqor D) Mamarasul Boboyev
28. ... Jurnal sahifalarida muqaddas Qur’oni karimning 
ma’no tarjimasi tarixda birinchi marta o‘zbek tilida 
bosildi. Ushbu satrlar kimning tarjimayi holidan 
olingan?
A) Tohir Malik 
B) Erkin Vohidov 
C) Abdulla Oripov 
D) O’tkir Hoshimov 
29. «Otello» tragediyasida ro‘y bergan fojia oqibatlari 
xabarini Venetsiyaga yetkazishni kim o‘z bo'yniga 
oladi? 
A) Montano B) Gratsiona 
C) Lodoviko D) Brabansio 
30. «Oyoqlangan qo'ziday dovdirar yelda maysa, 
Ko‘m-ko‘k moviy osmonda kezib yurar 
oq bulut» kabi satrlarda hayotiy asosi chuqur bo‘lgan 
tashbehlar qo‘llagan shoir kim edi? 
A) Abdulla Oripov 
B) Mirtemir 
C) Zulfiya 
D) Asqad Muxtor 
31. Adabiy janrlardan qaysi birining o‘ziga xos 
xususiyatlaridan biri his-hayajonning balandligi va 
ritorik qaytariqlarning ko‘pligi bilan asoslanadi? 
A) oq she’r B) she’riy roman 
C) mansura 
D) sarbast 
32. M. Shayxzodaning «Mirzo Ulug'bek» tragediyasi 
qanday she’riy shaklda yozilgan? 
A) erkin she’rda 
B) nasriy she’rda 
C) barmoq vaznida 
D) oq she’rda 
33. 14 misraning har biri «Qaysi...» so’zi bilan 
boshlanuvchi, ya’ni alliteratsiya san’ati yetakchilik 
qiluvchi g‘azal muallifi kim? 
A) Maxmur 
B) Munis 
C) Amiriy 
D) Xorazmiy 
34. Qaysi asarlar bir xil janrda yozilgan? 
A) M. Shayxzoda, «Toshkentnoma», Olimjon, 
«Muqanna»
B) A. Muxtor, «To‘qqizinchi palata», Shuhrat, «Oltin 
zanglamas» 
C) A. Qahhor, «Asror bobo», Mirtemir, «Surat» 
D) E. A’zamov, «Ko‘k eshik», N. Norqobilov «Olim 
o‘g‘li»
35. Qaysi asar qahramonining onasi erining o‘limidan 
so‘ng farzandini yarim ko‘ngil bilan o‘stirgan, lekin 
kelinining qo‘lidan bir piyola choy icholmay vafot 
etgan? 
A) «Qochoq» (S. Ahmad)
B) «Onajon» (A. Oripov) 
C) «Bahor qaytmaydi» (O’. Hoshimov) 
D) «Ruh bilan suhbat» (S. Zunnunova)
36. Gurkiboy va Mohiboyni kim «soyasi yerga 
tushmagan xonzoda» deya ta’riflaydi? 
A) Kuntug‘mush 
B) Xolmo'min 
C) cho'pon 
D) Olim sayyod 

---