1 Rustamjon O‘rinov

13 
5-variant 
1. Qaysi qatorda zid ma’noli so'zlar birgalikda yangi 
so‘z hosil qilgan? 
A) uzun-qisqa, kecha-kunduz, ozg‘in-semiz 
B) katta-kichik, urush-tinchlik, baland-past 
C) yaxshi-yomon, yangi-eski, oq-qora 
D) yosh-u qari, achchiq-chuchuk, uzoq-yaqindan 
2. Berilgan gaplarda «dam» so‘zi qanday so‘zlarga 
ma’nodosh bo‘la olishini mos ravishda aniqlang.
1) Bir dam o‘zini yo‘qotib, gangirab qoldi; 2) Ot 
pishqirgan damiga erir tog‘dagi qorlar; 3) Ibrohimov 
oyog'ini yozgani o'rnidan turdi va ayvonning damiga 
borib...uzoqdagi kaptarrang tog‘larga qaradi; 4) 
Xanjarini qinidan sug'urib oldi-da, damini oydinga 
solib boqdi. 
A) lahza, nafas, chet, tig’ 
B) lahza, tig‘, chet, nafas 
C) lahza, nafas, tig‘, chet 
D) lahza, chet, nafas, tig’ 
3. Qaysi fe’llar fe’ldan anglashilgan harakatning nutq 
momentiga nisbatan bajarilish yoki bajarilmaslik 
paytini bildirishiga ko‘ra farqlanadi?
A) o'qiyapman, o'qibman, o'qimoqchiman 
B) o'qidim, o'qiding, o‘qidi C) o‘qidi, o‘qitdi, o‘qildi 
D) o‘qiy, o'qisa, o‘qisin
4. Karimjon a’lo o‘qish va odobi bilan litseyda katta 
hurmatga ega. U jamoat ishlarida ham faol qatnashadi. 
Ikkinchi gapni birinchi gapga mazmunan bog'lab 
keluvchi vositani ayting. 
A) ohang 
B) bunday holat kuzatilmagan. 
C) Karimjon D) u 
5. Berilgan fe’llar tarkibidagi nisbat 
qo‘shimchalarining nechtasini ham o‘zlik, ham majhul 
nisbat qo‘shimchasi sifatida qo‘llash mumkin?
1) surildi; 2) tayyorlandi; 3) yuvindi; 4) qoqildi; 5) 
tashlandi; 6) urildi; 7) taraldi; 8) berildi; 9) yozildi; 10) 
ilindi.
A) 7
B) 8
C) 9
D) 10
6. Hozirgi o‘zbek adabiy tili uchun qaysi shevalar asos 
qilib olingan? 
A) Toshkent – Guliston 
B) Farg'ona – 
Toshkent 
C) Andijon – Shahrixon 
D) Xorazm – 
Urganch 
7. Sof ko‘makchi ishtirok etmagan gap qaysi javobda 
berilgan? 
A) Sen qadar jonkuyar qaylarda bo‘lar? 
B) Sen so‘ragan sayin men xijolat tortardim. 
C) Sen haqingda oylab, kecha-yu kunduz abgorman. 
D) Sen deya jon fido etganlar ozmi?
8. Agar biz O’zbekistonimizni dunyoga tarannum 
etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug’ kelajagini 
ulug‘lamoqchi bo‘lsak, avvalambor, buyuk 
yozuvchilarni, buyuk shoirlarni, buyuk ijodkorlarni 
tarbiyalashimiz kerak. Ushbu gapdagi sifatlanmishlar 
haqidagi noto‘g‘ri fikrni aniqlang.
A) Sifatlanmishlarning barchasi bir xil sintaktik 
vazifani bajargan. 
B) Bosh gap tarkibidagi uyushgan sifatlanmishlarning 
har biri ta’kidlangan. 
C) Sifatlanmishlarning barchasi kesyn(lar)ga bevosita 
tobelangan. 
D) Sifatlanmishlarning barchasi yasama so‘z bilan 
ifodalangan. 
9. Qaysi gap tarkibida faqat asosdan anglashilgan 
harakatning tarzini bildiruvchi ko'makchi fe’l 
qatnashgan? 
A) Majlis cho‘zilib ketsa ham, men uni ko'chada kutib 
turaverdim. 
B) Ota asarni tugatib bo‘lib, bir voqea haqida o‘ylab 
boshladi. 
C) Men sen otgan to‘pni ushlab olib, boshqa 
qo'limdagi koptokni tushirib yubormasdan yura 
olaman. 
D) U she’rni yodlay boshladi, biroq xayolida bu qizni 
unutib ham qo‘ymasdi. 
10. Qaysi qatorda ko‘chirma gapi aniqlovchi 
ergashgan qo‘shma gap bo‘lgan ko‘chirma gapli 
qo‘shma gap berilgan?
A) Javob berdilar: «Ul shunday olovki, o‘z 
yoquvchisini kuydiradi». 
B) Xalqimiz deydi: «Kimki bo‘lsa dilozor, undan el-
yurt bezor». 
C) «Odami ersang, demagil odami, Oni kim yo‘q xalq 
g‘amidin g‘ami», - deydi A.Navoiy. 
D) Yurtboshimiz dedi: «Shuni unutmangki, vatanning 
istiqboli sizning qo‘lingizda».
11. Berilgan qaysi gapda gap bo‘laklari bilan 
grammatik aloqaga kirishmaydigan bo'lak ishtirok 
etgan? 
A) Bu kampir Toshkentda ishlaydigan o‘g‘linikida bir 
oy turib, yana qishloqqa, boshqa bolalari, nevaralari 
huzuriga ketayotgan ekan. 
B) Siyrak daraxtli ikkinchi bir tepalikda bir necha 
kishilarning, ayol va erkaklarning, qorasi ko‘rindi. 
C) Zarqishloq ko'chalarida, adir va qirlarida, serdaraxt 
bog‘larida ko‘klam namoyishi kezadi. 
D) Mana, hamma narsani tayyorlab ham qo'ydik, 
ammo o'zlaridan hanuz darak yo‘q. 
12. Qaysi gapda birgina portlovchi undoshdan iborat ot 
yasovchi qo‘shimcha qo‘llangan? 
A) Ijodkor xalqning og‘riqlariga joni bilan tutashmog‘i 
lozim. 
B) Biz shoiraning ovozlarini, chiroyli qarashlarini, iliq 
qo‘llarini sog'ingan edik. 
C) Birdan lov etib, alanga bilan boshlangan ijodning 
kelajagi porloq bo'ladi. 
D) Ko‘rik belgilangan vaqtda boshlandi.
13. Quyidagi qaysi gaplarda teng bog‘lovchilar 
uyushiq bo‘laklarni bog‘lamagan? 

---

14 
1) Yerga tushgan chiroq bir-ikki lopilladi-yu, avval 
ko‘k, keyin qizg‘ish alanga ko‘tarildi; 2) Bo'taboy tin 
olmay, goh bosh chayqab, goh qoshini kerib, goh 
«Ana! 0‘h, o‘h-o‘h!» deb quloq soldi; 3) Daraxtni 
gullata bilishgina emas, balki undan mo‘l hosil 
yetishtira bilish ham san’atdir; 4) Yorning o‘zi 
kelmadi, balki guli keldi. 
A) 1, 2
B) 2, 3
C) 3, 4
D) 1, 4
14. To‘g‘ri hukmni aniqlang.
1) hokim so‘z tobe so‘zni aniqlab, to'ldirib, izohlab 
keladi; 2) kelishik, egalik, shaxs- son qo‘shimchalari 
hamda ko‘makchilar, ohang ham so‘z birikmalari 
tarkibida so'zlarni bir-biriga bog‘lashga xizmat qiladi; 
3) so‘z birikmasida har bir so‘z ma’no mustaqilligini, 
alohida-alohida narsalarni nomlab kelish xususiyatini 
saqlab qoladi; 4) so‘z qo‘shilmasi ikki va undan ortiq 
so'zdan iborat bo‘lishiga qaramay bir tushunchani 
ifodalaydi; 5) gapning fikriy mundarijasi fe’l 
kesimning zamon va shaxs- son ma’nolari bilan bog'liq 
bo'ladi; 6) undov gap so‘roq gapdan hosil bo'lgan 
bo‘lsa, oldin undov, keyin so‘roq belgisi qo'yiladi; 7) 
ega bilan kesimni bog'lashga xizmat qiluvchi so'zlarga 
bog'lama deyiladi; 8) murakkab kesim kengaygan 
birikma va iboralar bilan ifodalanishi mumkin.
A) 1,3,4,6,7 B) 7, 8 C) 2,5,6,8 D) barcha javoblar 
to‘g‘ri.
15. Turkiy tilni tadqiq qilgan birinchi alloma nomi 
qaysi javobda berilgan?
A) Pahlavon Mahmud 
B) Yusuf Xos Hojib 
C) Mahmud Koshg‘ariy 
D) Zamahshariy 
16. Quyida berilgan gapdagi ajratib ko‘rsatilgan so‘z 
ma’nosi qaysi usulda ko'chgan? 
Tumanlik qo'ynida jimgina mudragan tonglar. ilk 
sovuq og‘ushida junjikkan seryulduz oqshomlar 
boshlandi. 
A) metafora B) metonimiya C) sinekdoxa D) 
vazifadoshlik 
17. Qaysi gapda yasama so‘zlar uch xil sintaktik vazifa 
bajargan? 
A) Tovus o'zining chiroyli patlarini ehtiyot qiladi, 
vijdonli odam esa o'zining sharaf-u shonini saqlaydi.
B) Odam yayrab kulsa, sog‘lig‘i yaxshilanadi, ruhi 
tetiklashadi, ishtahasi ochiladi, umri uzayadi.
C) Har kuni bu yo‘ldan goh terimchilar o‘tib qoladi, 
goh traktorlar g‘izillaydi. 
D) Bag‘rim yoniq, ko‘nglim siniq, sening ziyoratingga 
keldim, sultonim.
18. Qaysi gaplarda egalik qo‘shimchasini qabul qilgan 
so‘z ega vazifasida qo‘llangan? 
1) Kechasi ishlaydi, kunduzi uxlaydi; 2) Kunduz 
kunlari aniq ko‘rinadi; 3) Kecha dam olishimiz 
maroqli bo'ldi; 4) Tuni bilan mijja qoqmadi; 5) Bu 
yerlarning yozi juda so'lim. 
A) 1, 2, 3 
B) 1, 4, 5 
C) 1, 2, 3, 5 D) 3, 5 
19. Berilgan qaysi javobdagi gaplarda ishtirok etgan 
shakldosh so‘zlardagi qo‘shimchalar tarkibi bir xil 
emas? 
A) Bu ko‘zlar nimani ko'zlar. B) Sho‘rvani kosaga 
suzdi. 
C) Suvda bearmon suzdi. 
D) Mehmonlar oldiga 
dasturxon yozildi. U to‘garakka yozildi. 
20. Insonlarning asosiy aloqa vositasi tildir. 
Yuragingni bevafoga tildir. 
Hindlarning tilshunoslik g‘oyalari bilan oziqlangan ... 
so'zlarni uchga: ismlar, fe’llar, yordamchilarga 
bo‘ladilar. Nuqtalar o'rniga qo'yiladigan mos so‘zni 
aniqlang. 
A) arablar
B) ruslar 
C) turkiylar 
D) 
yunonlar 
21. Dunyoda mo‘jizalar ko‘p, ammo bilasizmi, 
shularning ichida insonning ko‘ngliga urmaydigan, 
unga xiyonat qilmaydigan, uni aldamaydigan mo'jiza, 
bu kitobdir. (A. Ulug‘ov) Ushbu gapda qo‘llangan 
olmoshlarning nechtasida fonetik hodisa kuzatiladi?
A) 1 tasida
B) 4 tasida 
C) 3 tasida
D) 2 tasida
22. Kechagina yuzini o'girib olgan bu sitamkor baxt 
Madumar oilasiga bugun yana to‘lib-toshib, quchoq 
ochib kelgan edi. Gapda atasli ma’nosiga ega, lekin 
ismlar guruhiga kirmaydigan, sintaktik munosabat 
qo'shimchalarini qabul qilish xususiyatiga ega 
bo‘lmagan so‘zlar soni nechta?
A) 1 ta
B) 2 ta
C) 3 ta
D) 4 ta 
23. Yasama holat ravishdoshli birikma...
A) yaqinlashgach aynimoq B) egallagani qaytmoq 
C) qarsillab urilmoq
D) yiqilgancha 
ho‘ngramoq
24. Vatan - ruhimda uyg‘ongan ism,
Ruhim - Vatanda gullagan chechak.
Ushbu gapda qo'llangan tinish belgilari haqidagi 
to‘g‘ri hukmni belgilang. 
A) Bog’lovchisiz qo‘shma gap tarkibidagi ikkinchi gap 
birinchi gapni izohlagani uchun vergul qo'yilgan. 
B) Bog‘lamasiz ot kesim qo'llangani uchun egadan 
keyin tire qo'yilgan.
C) Bog'lovchisiz qo‘shma gapda zidlash munosabati 
bo'lgani uchun tire qo'llangan.
D) Sodda gapning uyushiq kesimlari vergul bilan 
ajratilgan.
25. 1) «E’tirof»; 2) «Atta Troll»; 3) «Lyutetsiya»; 4) 
«Romansero»; 5) «Fransuz ishlari». 
Yuqorida berilgan qaysi asarlar nafaqat H. Hayne 
ijodining, balki nemis millati she’riy tafakkuri 
taraqqiyotida ham jiddiy voqea bo'lgan? 
A) faqat 5 
B) 1, 4 C) 1, 2, 3, 4, 5
D) 2, 5
26. «... savodsiz odam ko‘zi ila ko‘rib, ko‘zsiz odam 
eshitib, kar mushohada etib ibrat va lazzat olar», - deb 
Behbudiy nimaga ta’rif beradi?
A) gazetaga B) vistavkaga C) kitobga 
D) teatrga

---

15 
27. Bir kurashchi pahlavon hamda uning oqibatsiz 
shogirdi haqidagi hikoyat kimning qaysi asarida 
uchraydi? 
A) Sayfi Saroyi, «Gulistoni bit-turkiy» 
B) Gulxaniy, «Zarbulmasal»
C) Rabg‘uziy, «Qissasi Rabg‘uziy»
D) Xoja, “Miftoh ul-adl” 
28. Yetti qism, qirq yetti bobdan takrib topgan asar 
qaysi? 
A) Jek London «Hayotga muhabbat» 
B) Alfons Dode «So'nggi saboq» 
C) Abdulla Qodiriy «O’tkan kunlar» 
D) O’tkir Hoshimov «Ikki eshik orasi» 
29. «...Yaratganga shukr, oilam ijod mashaqqatini 
chuqur anglaydi. Umr yo‘ldoshim - pedagog. Ikki 
farzandim, besh nabiram bor. Hamisha bir orzu bilan 
yashayman. Shunaqa kitob yozsangki, uni o‘qigan 
kitobxon, hamma narsani unutsa, asar qahramonlari 
hayoti bilan yashasa. Kitobni o‘qib bo‘lgan kuni 
kechasi bilan uxlolmay, to‘lg‘onib chiqsa. Oradan 
yillar o‘tib asarni qaytadan qo‘liga olganda tag‘in 
hayajonlansa... Eng katta orzum - shu». 
Ushbu misralar kimning tarjimayi holidan olingan? 
A) Said Ahmad 
B) O’tkir Hoshimov 
C) Pirimqul Qodirov D) Abdulla Oripov 
30. Ming qo'yli boyga ro‘para bo‘lgan yupunday, deya 
tasvirlangan obraz kimning qaysi asarida uchraydi?
A) Tog'ay Murod, «Ot kishnagan oqshom» 
B) Shoyim Bo‘tayev, «Hisomiddin al-Yog‘iy» 
C) N. Norqobilov, «Olim o‘g‘li»
D) Murod Muhammad Do‘st, «Dasht-u dalalarda» 
31. Shermuhammad Munis hayotiga oid ma’lumot 
berilgan javobni aniqlang. 
A) Kutilmaganda otdan yiqilib, oyog‘i lang bo‘lib 
qoladi va keyinchalik miroblik vazifasidan iste’fo 
beradi.
B) Xiva xoni tomonidan saroyga farmonnavis kotib 
qilib tayinlangan.
C) «Tanbur chizig'i» deb nom olgan notalar tizimini 
kashf qilgan. 
D) Markaziy Osiyoda birinchilardan bo'lib 
toshbosmaxona tashkil qiladi. 
32. Maqol, matal, topishmoq o‘zbek folklorining qaysi 
turiga mansub? 
A) dramatik tur 
B) maxsus tur C) epik tur D) 
lirik tur 
33. Nima uchun J. Svift, «Gulliverning sayohatlari» 
asarida dunyo xaritasida yo‘q mamlakatlarni 
tasvirlaydi?
A) asar barchaga qiziqarli bo‘lishi uchun 
B) adib yashagan davrda tanqidiy fikr bildirish xavfli 
bo'lgani uchun 
C) Angliya qirolligini himoya qilgani uchun 
D) yozuvchilik obro'siga putur yetkazmaslik uchun 
34. Yoshlarga «chug'urchuqlar» deb murojaat qiluvchi, 
shang'illab butun hovlini boshiga ko'taradigan 
qahramon kim?
A) Sarsonboy ota, «Qiyomat qarz».
B) Hoji buvi, «Dunyoning ishlari». 
C) Fayzi dasturxonchi, “Do'nan”.
D) Zebi xola, «Dunyoning ishlari». 
35. Qaysi qatorda nemis masalnavisi nomi qayd 
etilgan? 
A) Babriy 
B) Fedr 
C) Lafonten D) 
Lessing
36. «O’tkan kunlar» romanining «Qamoq» bobida 
O’tabboy qushbegining «Toshkandlik Yusufbek 
hojining o‘g‘lisiz?» «Hozir Marg‘ilonda turasizmi?» 
degan savollariga Otabek nima deb javob beradi?
A) «На» 
B) “Men o'sha” 
C) «Taqsir» D) 
«Shunday»

---