1 Rustamjon O‘rinov

51 
19-variant 
1. Qaysi gapda asosi til undoshlaridan iborat 
kompozitsiya usuli bilan yasalgan so‘z boshqaruvli 
birikmaning tobe qismi bo‘lib kelgan? 
A) Bir kuni chol bechora qo‘li titrab, osh suzib 
berilgan kosasini tushirib sindirdi. 
B) U soydan o'tolmay qolganlarning hammasini birma- 
bir qo‘lidan ushlab o‘tkazib. qo‘ydi. 
C) Tushga yaqin dadam bizga oyim pishirib bergan 
ovqatni keltirib berdi. 
D) Bugun ushbu musobaqada ishtirok etayotganimdan 
behad xursandman. 
2. O’zbekchilik qanday samimiy, jafokash so‘z. Tong 
qorong'usida turib ko‘cha supurayotgan kelinchakning 
supurgisi shu so'zni qo'shiq qilib aytayotganday, 
paxtazordan paxta to‘la qop orqalab chiqayotgan 
yigitning qoraygan, ajinli yuzlaridan oqib lablariga 
tushgan terda «o‘zbekchilik» deyilgan so'zning ta’mi 
bor. Gapda nechta xususiyat sifati bo‘lib, ularning 
nechtasi yasama? 
A) 3 ta, 2 ta B) 4 ta, 2 ta 
C) 4 ta, 4 ta D) 4 ta, 3 
ta
3. Quyidagi qaysi gapda yuklama ega vazifasidagi 
so‘zga qo‘shimcha ma’no yuklagan? 
A) Men na bol tayyorlamoq mashaqqati va na uya 
solmoq kulfatini o'ylayman. 
B) Go‘yo tog’larga mayin oq kigiz yopilganday 
ko‘rinadi. 
C) Sen ham men kabi rohatda yashasang bo‘lmaydimi? 
D) Qizginam atlas ko'ylagini hilpiratib kiyib keldi. 
4. Qaysi qatordagi gapda hokim qismi harakat nomi 
shaklidagi ko‘makchi fe’lli so‘z qo'shilmasi bilan 
ifodalangan moslashuvli so‘z birikmasi mavjud?
A) Jamiyat a’zolari o‘zaro munosabatlarda so'zlashish 
odobiga qat’iy rioya qilishlari zarurligi ta’kidlanadi. 
B) Kasbning eng yaxshisi kishining o‘z qo‘li bilan 
bajarilgan ishi va halol savodi. 
C) Tilimizning tovlanib turishida shoir uchun ne-ne 
bitmas-tuganmas xazinalar bor. 
D) Ilm va dinning mashhur kishilari o‘z maslahatlari 
bilan podshohlarga yordam berib kelganlar.
5. Ergash gap bosh gaplarning bir xil bo‘laklarini 
izohlagan bir necha bosh gapli murakkab qo'shma 
gapni aniqlang.
A) Kimki ota-onasini hurmat qilsa, u boshqalardan 
izzat topadi, el orasida yaxshi deb nom qozonadi.
B) Butun dunyoga ma’lumki, siz ham shuni 
unutmangki, Orolni saqlab qolish hammamizning 
burchimiz. 
C) Kimning qalbi pok bo‘lsa, uning ishlari o‘z-o‘zidan 
yugurishib ketaveradi, hamma unga madadkor bo‘ladi.
D) Kimki umid bilan daraxt o'tqazsa, olqish-u 
rahmatlarga sazovor bo‘ladi, bir kuni kelib bu daraxt 
unga meva beradi.
6. Rahim amakining uyi olti tomdan keyin joylashgan.
Ushbu gapdagi tom so‘zida qanday ma’no ko'chishi 
kuzatiladi? 
A) vazifadoshlik 
B) metafora 
C) sinekdoxa
D) metonimiya
7. Arab tilidan o'zlashgan so‘zlar qatorini belgilang. 
A) quyosh, ko‘k, havo 
B) mo‘min, havo, 
vujud 
C) xo‘roz, olov, farzand 
D) mayin, olov, 
farzand 
8. O‘zbekiston xalq shoiri Habibiy domla aruzni 
chuqur o‘rganib va unda ijod qilib, mumtoz 
adabiyotimiz an’analarini baholi qudrat davom 
ettirgan.
Shu boisdan u o‘ttizinchi yillar boshida adabiyotdan 
chetlatilgan, uning uchun nashriyot eshiklari yopib 
qo‘yilgan. («Vatan tuyg'usi») 
Berilgan gapdagi fe’llar tarkibida qaysi nisbat 
qo‘shimchalari qo'llanilgan? 
A) Orttirma, majhul B) Majhul, o‘zlik 
C) Birgalik, orttirma D) O’zlik, birgalik
9. Yozma nutqning harflar tizimini o‘rganadigan 
tilshunoslik bo‘limi ... . 
A) orfografiya
B) orfoepiya 
C) fonetika 
D) grafika
10. Beva-bechora, mayib- majruh, xor-u zor insonlarga 
ko‘ngildan chiqarib berilgan moddiy yordam: pul-non, 
mayiz-yong‘oq, kiyim-bosh va hokazolarga xayr-
sadaqa deyiladi. Berilgan gapdagi juft so'zlar qanday 
sintaktik vazifa bajargan? 
A) Aniqlovchi, to‘ldiruvchi, kesim 
B) To‘ldiruvchi, ega, hol 
C) Ega, aniqlovchi, to‘ldiruvchi 
D) Aniqlovchi, to‘ldiruvchi, ega
11. Qaysi qatordagi gapda yuklama ishtirok etgan? 
A) Do‘st bilan obod uying, gar bo‘lsa u vayrona ham. 
B) Uni eslashimiz bilan darhol tashqarida ovozi 
eshitildi. 
C) Surur-la yashagay kelajak avlod. 
D) O’tmish bilan kelajak o‘rtasida bugun bor.
12. Gullar ishq haqida kuylasalar, qushlar sadoqat 
haqida chug‘urlashib bahs qilishardilar, gullar 
Nargisga tasalli bersalar, bulbullar chax-chaxlab, 
Bamburni Gullar bog‘iga chaqirardilar. Ushbu gapda 
nechta yasama fe’l ishtirok etgan?
A) 4 ta
B) 6 ta
C) 3 ta
D) 5 ta
13. Unli va undosh tovushlar haqidagi qaysi fikr 
noto‘g‘ri? 
1) Unli tovushlar faqat un (ovoz) dan hosil bo‘ladi; 2) 
Undosh tovushlar hosil bo'lishida o‘pkadan 
chiqayotgan havo og‘iz bo‘shlig‘ida hech qanday 
to'siqqa uchramasdan o‘tadi; 3) Unlilarni cho‘zib 
talaffuz qilish mumkin; 4) Undoshlarni ham cho'zib 
talaffuz qilish mumkin; 5) Undoshlar talaffuzida 

---

52 
tovush paychalari, albatta, titraydi; 6) Undoshlar 
talaffuzida tovush paychalari titrashi ham, titramasligi 
ham mumkin.
A) 2, 3, 4
B) 2, 4, 5 
С) 1, 2, 3
D) 1; 5, 6
14. Faqat bir usulda yasalgan sifatlar qatnashgan gapni 
aniqlang. 
A) Shirinsuxan, oqko'ngil odamlar mevali daraxtga 
o'xshaydi: katta-yu kichik ulardan bahra oladi.
B) Osmon tiniq, oyning kumushsimon tumanli nuriga 
cho‘mgan, yulduzlar sirli jilmayar edi. 
C) Sofdil, mehnatsevar, fidoyi va jonkuyar odamlar 
bilan bu dunyo oboddir. 
D) Bu odam juda shirinsuxan, dilkash va mehnatsevar 
edi.
15. Dushmaningiz bilan tortishayotganingizda ham 
ochiqchasiga va mardlarcha fikr bildiring. 
Yasama ravishlarning yasalish asosi qaysi turkumga 
mansub?
A) sifat, ravish
B) fe’l, sifat C) sifat 
D) fe’l, ot
16. Qaysi qatordagi so'zlar to‘g‘ri yozilgan?
A) “G‘afur G'ulom” nomidagi nashriyot, O’zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
B) Xalq ta’limi vazirligi, Respublika Oliy Kengashi 
C) Toshkent viloyati hokimligi, Guliston Davlat 
Universiteti 
D) Quvasoy sement zavodi, Temuriylar tarixi Davlat 
muzeyi 
17. Qanday ravishlar yasama ravish hisoblanadi?
1) Yasovchi qo‘shimcha qo‘shish orqali hosil qilingan 
ravishlar; 2) Asos qismini juftlash orqali hosil qilingan 
ravishlar; 3) Asos qismini takror qo‘llash yo‘li bilan 
hosil qilingan ravishlar.
A) 1, 2
B) 2, 3
С) 1, 2, 3
D) 1, 3
18. Merosxo‘rlik faqat mulk
Yoki boylik uchunmas.
Bu bobolar, momolar
Qabrini tinch saqlashdir.
Ota tuzini oqlash,
Ona sutin oqlashdir.
Berilgan parchada otlar tarkibidagi munosabat 
shakllari necha o'rinda belgisiz qo‘llangan? 
A) 6 o‘rinda B) 4 o‘rinda 
C) 3 o'rinda D) 2 o‘rinda
19. Quyidagilardan qaysi biri turkiy tillarga mansub 
emas? 
A) qorachoy B) balqar 
C) yoqut 
D) bolgar 
20. Asosida ikkita jarangli undosh o‘rtasida keng unli 
qatnashgan yasama so‘zni aniqlang. 
A) gulbeor
B) qarmoq 
C) borliq 
D) chopqir
21. Quyidagilardan qaysi biri yuklama?
1) balki; 2) nahotki; 3) nihoyat; 4) axir; 5) agar; 6) 
hech; 7) sira.
A) 2, 3, 5, 6 B) 2, 3, 4, 7 C) 2, 4, 6, 7 D) 1, 2, 4, 
7
22. O’qishlar har xil bo‘ladi: birov ermak uchun, birov 
hordiq chiqarish uchun, birov o‘qiyotgan kitobini ilmiy 
tahlil qilish uchun, birov bo‘lak mashg'ulot 
boimaganidan vaqt o‘tkazish uchun, birov asardagi 
voqeaga, qahramonning taqdiriga qiziqib o'qiydi. 
Ushbu gap... 
A) ergashgan qo‘shma gap 
B) bog‘langan qo'shma gap 
C) aralash murakkab qo'shma gap
D) bog‘lovchisiz qo‘shma gap
23. Keltirilgan atamalardan tilshunoslikning sintaksis 
bo'limiga tegishli bo‘lganini aniqlang. 
A) ajratilgan bo‘lak, nomustaqil kesim, erkin birikma
B) teng bog‘lanish, erkin birikma, munosabat shakllari 
C) turg'un birikma, bog‘lama, vergul 
D) undalma, modal so‘z, kiritma
24. Istiqlol yillarida o'zbek tilining qo'llanish doirasi 
amalda nihoyatda kengaygani, uni ilmiy asosda 
rivojlantirishga qaratilgan tadqiqotlar, tilimizning 
o‘ziga xos xususiyatlariga bag‘ishlangan ilmiy va 
ommabop kitoblar, o‘quv qo‘llanmalari, yangi- yangi 
lug‘atlar ko‘plab chop etilayotgani jamiyat tafakkurini 
yuksaltirishga o‘z hissasini qo‘shmoqda. Mazkur 
gapda qaysi gap bo‘laklari uyushib kelgan?
A) ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi 
B) ega, aniqlovchi, aniqlovchi 
C) ega, aniqlovchi, aniqlovchi, hol 
D) ega, to‘ldiruvchi, aniqlovchi 
25. Shoirning fikri va hissiyoti hayot hodis^lari tufayli 
junbushga kelishi va muallif ularni o‘z yuragidan 
o‘tkazishi qanday she’riyatda ifoda etiladi?
A) epistolyar she’riyatda 
B) hajviy lirikada 
C) ijtimoiy she’riyatda 
D) intim 
she’riyatda 
26. Boburning quyidagi ruboiylaridan qaysi birida 
fojia hazil bilan beriladi? 
A) Ey, oy yuzing olida quyosh sharmanda... 
B) Ey yor, sening vaslingga yetmak mushkul... 
C) Sen gulsen-u men haqir bulbuldurmen... 
D) Hajringda but un ko‘ngulda qayg‘u edi... 
27. Ortdan kelib pichoq sanchadigan, to‘g‘ri kelsa 
ariniyam yengolmaydigan navkarboshilar haqida she’r 
yozgan shoir kim?
A) Usmon Azim 
B) Sirojiddin Sayyid 
C) Faxriyor 
D) Mirzo Kenjabek
28. «Risola» - o‘zbek prozasining yaxshi va go‘zal 
namunasi sifatida ham e’tiborga molikdir», deya 
ta’riflangan o‘zbek nasrining ilk namunalaridan biri 
hisoblanmish «Risola» asari kimning qalamiga 
mansub?
A) Bobur 
B) Husayn Boyqaro 
C) Alisher Navoiy 
D) Lutfiy 

---

53 
29. «Kuntug‘mish» dostonida kim kimga: «Falak 
peshtoqidan uchgan yulduzim, Ulug‘ daryolardan 
chiqqan qunduzim», deb murojaat qiladi?
A) Xolbeka Kuntug‘mishga
B) Qoraxon Kuntug‘mishga 
C) Kuntug‘mish Xolbekaga
D) Xolbeka ikki farzandi- Mohiboy va Gurkiboyga
30. «Muazzam Sharqning ilm-u donishi, ma’naviyatini 
qancha ko‘p va xo‘b o‘zlashtirsak, fikrimiz shuncha 
ravshan, ruhimiz shuncha bardam bo'ladi.» Yuqoridagi 
fikrlar qaysi adabiyotshunos olimga tegishli?
A) Homil Yoqubov B) Ozod Sharafiddinov 
C) Naim Karimov 
D) Najmiddin Komilov
31. Yuz ochg‘il, ko‘z seni to‘yguncha ko‘rsin,
Necha bo‘lg‘ay bu ko‘zim muntazir, och. 
Lutfiy qalamiga mansub ushbu misralarda qanday 
san’at yetakchilik qiladi? 
A) tajnis 
B) tazod 
C) tamsil 
D) kitobat
32. Anvar yosh bo’lsa ham, jiddiy va kichkina miyasi 
muhokamaga qobil, boshqa kishilar ustiga tushgan 
baxtsizlikdan ham mutaassir bo‘luvchi edi. 
«Mehrobdan chayon» romanida keltirilgan ushbu 
ta’rifdagi «mutaassir» so‘zining ma’nosi qaysi qatorda 
berilgan? 
A) talabchan, zehnli
B) baxtni topuvchi 
C) ta’sirlanuivchan, ko'ngliga oluvchan 
D) yig‘lovchi, alam chekuvchi 
33. Yozuvchi Shuhrat qaysi asarini «Yuragimning 
ochiq yarasi va shukronasi» deb atagan? 
A) «Shinelli yillar»
B) «Oltin zanglamas» 
C) «Jannat qidirganlar» 
D) «Mashrab»
34. «Maskarad» (Lermontov) asarini o‘zbek tiliga kim 
tarjima qilgan? 
A) Mirtemir
B) Usmon Nosir 
C) Cho‘lpon
D) Oybek
35. Asqad Muxtor o‘zining eng so‘nggi «Uyqu 
qochganda» (1997) nomli kitobida nimalarni aks 
ettiradi?
A) O’zbek nasri taraqqiyotiga hissa qo‘shgan 
romanlar, ularda yoritilgan mavzular tasnifi borasidagi 
fikrlari bilan adabiy jamoatchilik va kitobxonlarni 
tanishtiradi. 
B) Hozirgi hayot, ma’naviyat, madaniyat va badiiy 
ijod borasidagi mulohazalarini aks ettiradi. 
C) Hozirgi zamon adabiyoti, yosh shoirlar, ular 
qalamga olayotgan mavzular dolzarbligi va ahamiyati 
borasidagi o‘z fikrlarini aks ettiradi. 
D) O’zbek dramaturgiyasi rivojiga hissa qo'shgan 
adiblar, ularning asarlarida hayotning aks ettirilishi 
borasidagi yutuqlar va kamchiliklarni yoritadi. 
36. «Men ketgan so'ng uydan chiqib o‘tirma,
Do‘st yig‘latib, dushmanimni kuydirma» so'zlari qaysi 
doston qahramonga tegishli? 
A) Sultonxon, «Rustamxon» 
B) Hasanxon, «Ravshan» 
C) Boybo'ri, «Alpomish» 
D) Kuntug'mish, «Kuntug'mish»

---