Uyga vazifa
5.2-topshiriq.
Kundalik matbuot nashrlaridan undov va modal so‘zlar
qatnashgan matn yoki parchalarni ko‘chirib yozing. Gaplarni bu so‘zlarsiz o‘qib
ko‘ring. Farqlarni tushuntiring.
5.3-topshiriq.
Berilgan izohlardan uchqun, shu’la, nur, ziyo, yog‘du
so‘zlarining ma’nolarini aniqlab, lug‘at daftaringizga ko‘chiring va eslab qoling.
So‘zlarni “kitobiylik belgisining oshib borishi” asosida tartiblang: 2) tumanday
taraluvchi yorug‘lik; 2) bir yo‘nalishda yo‘nalgan yorug‘lik; 3) lipillab, ko‘rinib-
ko‘rinmay turgan olov yoki yorug‘lik; 4) bilim, ma’rifat; 5) olov zarrasi.
6-dars
OLMOSHNING MA’NO TURLARI
6.1-mashq.
Quyida olmosh ma’no turlarining har biriga aralash holda 5 tadan
misol berilgan. Ularni ma’no turlari bo‘yicha jadvalga joylashtiring ma’no turi
nomlarini yozib, jadval mazmunini og‘zaki bayon qiling.
O‘sha, hamma, qaysi, o‘zim, allakim, hech qaysi, men, barcha, o‘zi, hech
qancha, sen, ana, qachon, har kim, o‘zlari, sizlar, hech qayer, biz, qayer, mana shu,
qaysidir, hech qachon, qanaqa, ular, bari, o‘zing, nega, ana o‘sha, nimadir, o‘zingiz,
allaqancha, hech bir, allaqanday, har qancha, bu.
Ma’no
turi
Olmoshlar
6.2-mashq.
Har bir qatordagi so‘zlar bir umumiy belgi ostida birlashadi,
biroq ulardan bittasi boshqalaridan keskin farqlanib turadi. Ushbu so‘zni toping:
1)
biz, hamma, ular;
2) kim? qachon? kimdir;
3) har kim, har doim, har nima.
O‘zingiz ham shunday qator tuzing.
6.3-mashq.
Misollarni ko‘chiring. Nuqtalar o‘rniga tegishli olmoshlarni
qo‘yib qaysi ma’no turiga mansubligini qavs ichida yozing.
1. Agar indamasak, ...larning lapar aytishlaring kechgacha tugamaydiganga
o‘xshaydi. (S.A.) 2. ... uyim deb so‘zlama, uy ortida kishi bor. 3. Baxil topsa, bosib
yer; saxiy topsa, ... yer. (Maqollar) 4. ... kishidan bir gap chiqadi. (A.Q.) 5. ...
gapingiz haq, o‘rtoq Ahmedov. (A.Q.) 6. ... xayol, ... tasavvur bilan yigit Darai
Nihonga qarab jo‘nadi. (S.A.) 7. ...ga ...ning insofim yo‘l bermaydi. (S.A.) 8.
Shirinso‘z, mehribon xola yana ...ning yelkasiga qoqib omonlashdi. (Mirmuhsin) 9.
... ona bo‘lishdan behad shod. (I. R.) 10. ...ning qoni to‘kilgan joydan shifobaxsh
buloq chiqqan. (I. R.) 11. ... gapni hazilga yo‘yish uchun Sidiqjon ham kuldi. (A.Q.)
12. ...dan qarzimni uzib, keyin bolamga qarz bermoqchiman. (A.Q.) 13. ... ...ni ... sirli
odam deb o‘ylayapsiz. (Mirmuhsin)
Do'stlaringiz bilan baham: |
