1. шахмат pra indd

Qisqa belgilar: 
1. 
(–) – yurish 
2. 
(:) – urish 
3. (+) – shoh 
4. 
(++) – ikki yoqlama shoh 
5. 
(x) – mot 
6. 
(0–0) – kichik rokirovka 
7. 
(0–0–0) – katta rokirovka 
8. 
(!) – yaxshi yurish 
9. 
(!!) – kuchli yurish 
10. 
(?) – yomon yurish 
11. 
(??) – qo‘pol xato 
12. 
(+ –) – oqlarda ustunlik 

---

82 
13. 
(– +) – qoralarda ustunlik 
14. 
(=) – vaziyat teng 
Shaxmat o‘yinini chuqur o‘rgatish va uni tahlil qilish 
Shaxmat o‘yinini chuqurroq o‘rganish uchun – donalarning 
bir-biriga nisbatan kuchini, hujum qilish va himoyalanish 
usullarini, o‘yin davomida aniq va to‘g‘ri reja tuzishni bilish kerak. 
Donalarning nisbiy kuchi 
Shaxmat taxtasidagi kurash – raqiblarning bir-biriga hujum 
qilishi va hujumdan himoyalanish tarzida davom etadi. Ana 
shunday hujum qilish hamda himoyalanish paytida donalar 
almashtirib turiladi va natijada, ustunlikka erishgan tomon g‘alaba 
qiladi. Demak, donalarni almashtirishdan oldin ularning bir-biriga 
nisbatan kuchini bilish kerak. Aks holda, almashtirish yordamida 
foyda qilaman deb zarar ko‘rish mumkin. 
Ma’lumki, donalar qanchalik harakatchan bo‘lsa, ularning 
kuchi ham shunchalik zo‘rayadi. Lekin shuni aytish kerakki, 
donalarning bir-biriga nisbatan kuchi hamma vaqt ham bir xil 
bo‘lavermaydi. Shaxmat o‘yinida donalarning quyidagi qiymat 
birligi mavjud: 
1. 
Farzin – 9 ball. 
2. 
Rux – 5 ball. 
3. 
Fil – 3 ball.