1. Telekommunikatsiya tarmoqlarini ierarxik sathlari Telefon tarmoqlari orqali ma’lumotlarni uzatish Modemli aloqani tashkil etish prinsipi

aloqa kanallaridan foydalanilganda modem asinxron rejimida ishlaydi.
Xatolarni korrektsiyalash va ma’lumotlarni zichlashtirish protokollari joriy qilish usullari boʻyicha modemlar ikkiga boʻlinadi:
Apparatli joriy qilish;
Programmali joriy qilish.
5.Integralli xizmat qiluvchi (ISDN-texnologiya) raqamli tarmoqlar.
 
Abonent liniyali telefon tarmoqlaridan komppyuterli ma’lumotlarni ideal sharoitlarda (ATS larni hammasi raqamli va hamma aloqa kanallari yuqori sifatli boʻlsa) 56 Kbit/s tezlik bilan modemli uzatish ochiqchasiga multimediyali, video ma’lumotlarni uzatishga yetarli emas. Ma’lumotlarni yuqoriroq tezlikda uzatish uchun ISDN deb ataladigan texnologiya o‘ylab chiqilgan.
SSIO (Integrated Services Digital Networks - ISDN)integralli xizmat qiluvchi raqamli tarmoqlar – telefon tarmogʻi bazasida tuzilgan raqamli tarmoq, bunda turli koʻrinishdagi axborotlar uzatilishi mumkin-ma’lumotlar,raqamlangan videotasvirlar va nutqlar.
Odatdagi telefon aloqa ovozni uzatishga 56 Kbit/s.dan katta boʻlmagan tezlikda ma’lumotlarni almashishga imkon beradi. ISDN maxsus yaratilgan va ma’lumotlarni, uzatish tezligini chegaralashga qaramasdan, uzatishga moʻljallangan, lekin mavjud telefon tarmoqlari bilan mosligini saqlab qoladi.
ISDN tarmogʻi “yuqoridan pastga” (“сверху-вниз”) telefon tarmoqlari bilan moslangan: oddiy telefon orqali ISDN ni nomeriga telefon qilsa boʻladi va teskari yoʻnalishda “ovozli aloqa” (“голосовая связь”) rejimida ma’lumotlarni uzatish 64 Kbit/s va unda yuqori tezlikda ikkita ISDN terminallar oraligʻida boʻlishi mumkin.
ISDN tarmogʻini afzalliklari:
ajratilgan xabarlovi raqamli kanallar hisobidan va ulardan boshqaruvchi signallarni uzatish va oʻzaro aloqasi hisobiga ulanish vaqtini qisqarishi (liniyani bandligi, raqamni terish, javob, ajratish va boshq.);
liniyaniyadan foydolanishni universalligi – bitta liniyadan telefoli gaplashishlar va ma’lumotlarni uzatish mumkinchiligi;
xizmatlarni birlashishi (сопряжения служб - teletekst, teleks yoki telefakslarni tegishli qurilmalar bilan yer sharining ehtimoliy nuqtasida tashkillashtirish mumkinligi. Bir vaqtning oʻzida ISDN turli koʻrinishdagi aloqani taqdim etadi: