1. xvi–xviii asrlarda Mo‘g‘uliston Jo‘ng‘or xonligining tashkil topishi

XVI–XVII asrlarda Dayvet.
XVI asr boshlarida qishloq xo‘jaligidagi davlat va xususiy sektorlar o‘rtasida ziddiyat sezila boshlaydi.XVI–XVII asr o‘rtalarida vetnamlik zodagonlarning uchta eng kuchli urug‘lari – Mak, Chin va Nguyenlar to‘xtovsiz o‘zaro urusholib bordilar. Ular o‘rtasidagi kurash 1510 yili boshlandi. 1516yili Dayvetda budda ruhoniysi Chan Kao boshchiligida dehqonlar qo‘zg‘oloni bo‘lib o‘tdi. 1517 yili qo‘zg‘olonchilar mamlakat poytaxtini egallab, o‘z rahbarlarini taxtga o‘tqazdilar. Ammo u o‘g‘li Chan Txang foydasiga taxtdan voz kechdi. Chan Txang esa shimoliy vetnamlik sarkarda Mak Dang Zung tomonidan mag‘lub etildi.Mak Dang Zung yangi sulolaga asos soldi. Bu sulola 1592 yilgacha xitoyliklarga tobe bo‘lib, ular yordamida hokimiyatda turdi. 1592yili hokimiyatga yana Le sulolasi vakillari keladi va o‘n yillardavomida shimoliy (Bakbo) va janubiy (Nambo) qismlarga bo‘linibketgan davlatni yana birlashtiradi. Le sulolasi vakillari rasman gina hokimiyat tepasida bo‘lib, mamlakatni aslida Le sulolasinitaxtga qaytargan Chinlar boshqarayotgan edi. Vetnamning janubiyqismini Nguyenlar nazorat qilayotgan bo‘lib, XVII asr boshlaridaular o‘zlarining davlatini tuzdilar. Lekin ular ham Le sulolasi-ning hokimiyatini tan olib, o‘zlarini mustaqil sulola deb e’lonqilmadilar.Nguyenlar o‘z pul birliklarini joriy qildilar va qo‘shni dav-latlar hamda Gollandiya, Portugaliya singari mamlakatlar bi-lan savdo aloqalarini yo‘lga qo‘ydilar. Dayvetning janubidagiNguyenlar davlati Dangchaun deb, mamlakat shimolidagi Chinlargaqarashli yerlar esa Dangngoay deb atala boshladi.XVI–XVII asrlarda qishloqda o‘zgarishlar yuz berib, an’anaviyqishloq jamoasi – sa tabaqalana boshlaydi. Dayvet agrar mam-lakat edi, aholisining asosiy qismini sholi yetishtirish bilanshug‘ullanuvchi dehqonlar – vetlar tashkil qilardi. Shaharlardaham asosan vetlar yashardi, boshqa millatlar vakillari juda kam-chilikni tashkil qilardi. Hindixitoyning boshqa mamlakatlari-dan farqli o‘laroq Dayvetda doimiy ravishda haydaladigan yerlar-ning yetishmasligi sezilardi. Dehqonlar shaxsan ozod hisoblanib,sholichilikdan tashqari baliqchilik, chorvachilik va parrandachilikbilan ham shug‘ullanishardi.Yangi davrning boshlarida Dayvetning tashqi aloqalariancha cheklangan edi. 1535 yildan portugaliyaliklar tashqi savdoaloqalarini nazorat qila boshladilar. Ular, xususan, Nguyenlarhukmronlik qilayotgan mamlakatning janubiy qismiga Koxinxinanomini berdilar.XVII asr 30-yillaridan Vetnamni o‘zlashtirishga gollandiya-liklar kirishdilar va bir necha faktoriyalarni barpo qildilar.O‘zaro urushlarda gollandiyaliklar Chinlarni, portugaliyaliklaresa Nguyenlarni qo‘lladilar, ularga qurollar sotdilar. 1643 yiligollandiyaliklarning kemalari Nguyenlar tomonidan o‘qqa tutildiva shundan keyin ular mamlakatda o‘zlarining faoliyatini yakun-lashga majbur bo‘ldilar.XVII asrdan Vetnamning Yaponiya va Xitoy bilan savdoaloqalari rivojlanadi. Shu davrda inglizlar Vetnamga kirishuchun birinchi urinishni amalga oshiradi. Ammo ular faqat 1672yili birinchi faktoriyasiga asos soldilar. Sakkiz yildan keyinfransuzlar ham shunga erishdilar.