1. xvi–xviii asrlarda Mo‘g‘uliston Jo‘ng‘or xonligining tashkil topishi

2.Jo‘ng‘or xonligining tashkil topishi.
XVI asr oxiri – XVIIasr boshlarida G‘arbiy Mo‘g‘ilistonda alohida davlat vujudga ke-lib, Jo‘ng‘or xonligi nomini oldi. Rossiya va Xitoyning manfa-atlari kesishgan yerda joylashgan bu davlat Markaziy Osiyodagixalqaro munosabatlarda muhim rol o‘ynadi.Noqulay qo‘shnilar qurshovida joylashganlik Jo‘ng‘or xonligi-ning iqtisodiy va ichki siyosiy holatiga ta’sir etmasdan qolmadi.Mamlakatda asta-sekin hukmronlikni Choros urug‘i egallab oldi. va o‘z safidan Xaraxulni xon qilib ko‘tarishdi. Norozi bo‘lganbir guruh zodagonlar o‘z qavmlari bilan Jo‘ng‘ordan ko‘chib ketdi-lar. Ko‘chib ketganlardan bir guruhi keyinchalik qolmiqlar bo‘libshakllandilar va Rossiyaga tobelikni tan oldilar. Jo‘ng‘ordaqolgan mo‘g‘illar 1635 yili Xaraxuli vafotidan so‘ng uning o‘g‘liBatur-xuntayji boshchiligida manchjurlarga qarshi birlashdilar.Shu sana Jo‘ng‘or davlati tashkil topgan vaqt hisoblanadi.Jo‘ng‘or davlati tashkil topganligidan norozi bo‘lgan bir qismoyratlar Volga bo‘yiga, Ko‘kinorga ko‘chib ketdilar hamda mustaqiloyratlar xonliklarini tashkil qildilar. Xitoy va manchjurlargaqarshi kayfiyatga qaramasdan oyratlarning tashqi siyosatidagi boshyo‘nalish Sharqiy Turkiston bo‘lib qoldi.XVII asr 40-yillarida Jo‘ng‘or xonligi Mo‘g‘ulistonning sharqiyhududlarini Chalish va Turfondan boshlab bosib ola boshladi. Key-in Kiriya, Oqsuv, Qashg‘ar hududlariga bostirib kirdi. Yetti suv-ning sharqiy qismidan qirg‘iz va qozoqlarni siqib chiqardi. Ay-tish mumkinki, bu paytga kelib Sinlar Xitoyining kirib kelishi-ga qarshi tura oladigan turk-mo‘g‘ul etnik birligi shakllangan edi.Mahalliy oyrat aholisining bir qismi o‘troq hayot kechirish-ga o‘tadi, shaharlar qura boshlaydi. Qonunlar to‘plami – «Saadjinbichik» ishlab chiqildi va alohida oyrat yozuvini joriy qilishgaharakat qilinadi. Bu oyratlarni Sinlar ta’siriga tushib qolganva Sharqiy Turkiston xalqlari bilan yaqinlashib ketgan boshqamo‘g‘ul urug‘laridan ancha uzoqlashganligidan dalolat beradi.1690 yili sinlar bilan jo‘ng‘orlar o‘rtasida boshlangan urushbutun XVIII asr birinchi yarmida davom etdi. 1755 yili Amursa-na boshchiligida ko‘tarilgan qo‘zg‘olonni bostirish chog‘ida sin-lar qo‘shini tomonidan Jo‘ng‘or xonligining o‘sha paytdagi hammaaholisi qirib tashlandi.1758 yili Jo‘ng‘or xonligi tugatildi. Uning yerlari Xitoy im-periyasi tarkibiga qo‘shib olindi.