10. Korxona mahsulotlariga narxni shakillanishi

Narxning mazmuni va uning iqtisodiy mohiyati funktsiyalar orqali namoyon 
bo'ladi.
Buxgalteriya funktsiyasi mahsulot ishlab chiqarish va sotish uchun barcha ijtimoiy 
zarur bo'lgan mehnat xarajatlarini aks ettiradi, ishlab chiqarish xarajatlari va 
natijalarini hisoblab chiqadi.
Rag'batlantiruvchi funktsiya resurslarni tejashni rivojlantirish, ishlab chiqarish 
samaradorligini oshirish, mahsulot sifatini yaxshilash va yangi texnologiyalarni 
joriy qilish uchun ishlatiladi. Narx ishlab chiqaruvchini ishlab chiqarishning eng 
tejamkor usulini tanlashga undaydi.
Taqsimlash funktsiyasi QQS, aktsiz solig'i va davlat, viloyat byudjetiga olingan 
markazlashtirilgan sof daromadning boshqa shakllarini hisobga olishni nazarda 
tutadi. Shunday qilib, narx orqali bozor iqtisodiyoti ishtirokchilari o'rtasida 
(tarmoqlar, mintaqalar va boshqalar) daromadlarni qayta taqsimlash mavjud.
Narxlarning turlari
 
Korxonaning ulgurji narxlari - bu ishlab chiqargan mahsulotni iste'molchilarga 
sotadigan, ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini qoplab, o'z faoliyatini davom 

---

ettirish va rivojlantirishga imkon beradigan foyda keltiradigan mahsulot ishlab 
chiqaruvchilarining narxlari.
Korxonaning ulgurji narxi = Xarajat + foyda + aktsiz solig'i + QQS
Sanoatning ulgurji (sotish) narxlari - korxonalar va iste'molchi tashkilotlar 
tomonidan ishlab chiqaruvchilarga yoki sotish (ulgurji) tashkilotlarga korxonalarga, 
vositachilarga va ulgurji savdo tashkilotlariga sotayotganligida qo‘llaniladi. Ulgurji 
baho korxonalarga ishlab chiqarish xarajatlarini qoplashni, zarur foyda olishni 
ta’minlanishi zarur. 
Ulgurji narxlar,ulgurji foyda
narx = narx + ta'minot + aktsiz solig'i + QQS
chakana baholar. Ulardan tovarlami bevosita iste’molchilarga sotishda 
foydalaniladi. Bu baholarga davlat savdosi, xususiy shaxsiy mulk egalari do‘konlari 
va bozorda yuzaga kelayotgan baholar kiradi. Chakana baho darajasi aholining real 
daromadlari bilan belgilanadi. 
Chakana = narx + xarid + aktsiz + QQS