jamiyat aksiyadorlarining reestriga kiritilmagan holda boshqa shaxslarga mulk qilib beriluvchi hamda erkin tarzda oldi-sotdi qilinuvchi aksiya.
Oddiy aksiya - dividendni qo‘yi!gan mablag‘ga mutanosib ravishda taqsimlash imkonini beruvchi aksiya. Oddiy aksiya im- tiyozli aksiyalar bo'yicha dividendlar to‘lanib, aksiyadorlik jamiyati zaxiralar to ‘ ldirilib bo‘lgandan so‘ng qolgan sof foydani dividend shaklida taqsimlashda ishtirok etadi. Uning egasi aksiyadorlar umumiy yig‘ilishida masalalami hal etishda ovoz berish huquqiga ega bo‘ladi.
Imtiyozli aksiya - aksiyadorlik jamiyati dividendi va mol-mul- kini taqsimlashda oddiy aksiya egasiga nisbatan ustunlik beruv- chi aksiya. U, agar aksiyadorlik jamiyati nizomida boshqacha ho- lat nazarda tutilmagan bo‘lsa, ovoz berish huquqini bdrmaydi, lekin qat’iy belgilangan dividendni keltiradi.
Aksiyalar maxsus tovar sifatida sotiladi va sotib olinadi, shu sa- babli o‘zining narxiga ega. Aksiyada ifodalangan pul summasi uning nominal qiymati deyiladi. Aksiyaning fond bozorida sotiladi- gan narxi aksiya kursi deb atalib, u olinadigan dividend miqdori- ga to‘g‘ri mutanosib, bankka qo‘yilgan pul foizi miqdoriga esa teskari mutanosiblikda bo‘ladi. Xaridor aksiyani undan olinadigan daromadi bankka qo'yilgan puldan keladigan foizdan kam bo‘lmagan taqdirdagina sotib oladi.
Aksiya kursi quyidagicha aniqlanadi:
AK = —xl00% F.
bu yerda: AK - aksiya kursi; D - dividend; Fs - ssuda foizi.
Ssuda foizi o‘sganda aksiya kursi tushadi. Agar dividend ssuda foiziga qaraganda yuqori darajada o‘ssa, aksiya kursi ko'tariladi.
Aksiyadorlik jamiyatining tashkil topishi ta’sischilik foydasi kabi daromad turining paydo bo‘Iishi bilan bog‘liq. Ta’sischilik foydasi sotilgan aksiyalar summasi va aksiyadorlik korxonasiga haqiqat- da qo‘yilgan mablag‘ miqdori o‘rtasidagi farqdan iborat.
Aksiyadorlik korxonasida ta’sischilik foydasi bilan bir qatorda dividend kabi daromad turi shakllanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
