11-mavzu. O‘rta yuradigan va tez yuradigan markazdan qochma tegirmonlar

Valiklar aylanishlari soni
Valikning aylanma tezligi n_v likopning tezligidan n_l (sirg‘anishi hisobidan) sezilarsiz farqlanishini faraz qilsak va e’tiborsizlik bilan qarasak, unda quyidagini yozishimiz mumkin:
n_v=D_l/D_v n_l. (6)


υ₁=πD₁ n_l e’tiborga olib, (5) formulani qo‘llagan holda quyidagini topamiz:
υ₁=πD₁·0,45/√D₁=1,41√D₁ m/sek. (7)

7.formulani e’tiborga olib, aylana cheti bo‘yicha likopning tezligi

υ_l quyidagiga teng bo‘ladi:


υ_l= υ₁·D_l/D₁=1,41√D₁ ·D_l/D₁ ,
υl =1,41Dl/√D1 (8)


υl kattalikni 1/3 m/sek ga teng deb qabul qilishni tavsiya etamiz.

Shunda (8) formulaga muvofiq √D1=0,47 Dl olamiz.

Shunday qilib, n_l=0,45/0,47 D_l=0,96/D_l ayl/sek. (9)
Valikning eni quyidagiga teng bo‘ladi:


B=Dl – D1/2 m. (10)

Tegirmonning ishlab chiqarish samaradorligini quyidagi formula bo‘yicha aniqlaymiz:

Q=1/ka 3600υvLvh γayl zkg/s, (11)
bu yerda: k_a – aylanish karraligi; 10-15 chegarada qabul qilish tavsiya etiladi; υ_v – valikning aylanma tezligi, likopning aylanish tezligi
υ_l=3 m/sek ga teng;
L_v – valik eni, 1/3 D_v ga teng deb qabul qilinadi, m;
h– valik ostidagi material qatlami qalinligi, m;
γ_ayl – materialning hajmiy massasi,kg/m³;
z– valiklar soni.

Materialning qatlami balandligi h valik diametriga D_v mutanosib:

h=mD_v , bu yerda m=0,03. (12)

Yirik agregatlar valiklarining diametri 0,6 dan 0,8 m gacha chegarada tebranadi:

h=0,03 (0,6÷0,8) m, (13)


h=0,018÷0,024 m. (14)


Valikli o‘rta yuradigan tegirmon iste’mol qiladigan quvvat
Tegirmon iste’mol qiladigan quvvat, N₁ – material bo‘yicha valiklarni chiniqtirishdagi quvvat, N₂ – sezdirmay kiradigan valik va valik ostida material sirg‘anishini chaqiradigan ishqalanish kuchini yengib chiqishga sarflanadigan quvvat, N₃ – valik vali podshipniklarida ishqalanish qarshiligini yengib chiqishga sarflanadigan quvvatdan yig‘iladi:
N₁=Pμυz vt, (15)

bu yerda: P – materialga valik bosimi, n;

μ – valik tebranishi qarshiligi koeffitsienti; μ=0,05÷0,1;
υ– valik tezligi, valikning o‘rtacha radiusi bo‘yicha hisoblanadi, m/sek;
z– valiklar soni;


N₂=zPƒυ_sir. vt, (16)

bu yerda: P – materialga valik bosimi, n;

ƒ – materialga metallning ishqalanish koeffitsienti: ƒ=0,3;
υ_sir. – katok ostida materialning sirg‘anish tezligi, m/sek;
z– valiklar soni.

Ezib maydalash – aralashtirish mashinasi bilan o‘xshash bo‘yicha quyidagini yozish mumkin.

υ_sir.=πBn_l m/sek,

bu yerda: B – valik eni, m;

n_l – likopning aylanishlari soni, ayl/sek; N₃=A_ishq.n_v vt, (17)
bu yerda: A_ishq. – ishqalanish ishi, dj;
n_v – valikning aylanishlari soni, ayl/sek; A_ishq.= Rƒπd dj, (18)
bu yerda: R – valikga bosim, n;
ƒ– tebranish ishqalanish koeffitsienti;
d– valik valining diametri, m;
N₃=Pƒπdn_vz , (19)

bu yerda: z – valiklar soni.

Dvigatel iste’mol qiladigan quvvat quyidagiga teng:
N=N₁+N₂+N₃/η vt, (20)
bu yerda: η – uzatmaning foydali ish koeffitsienti.

1.