11-mavzu: Rivojlangan o`rta asrlarda Muqaddas Rim imperiyasi

1437 yilda Lyuksemburglar sulolasi barxam topdi, shundan keyin Gabsburglar imperatorlik toj-taxtini uzil-kesil bosib olib, uni 1806 yilga qadar (Napoleon I davrigacha) o`z qo`llarida saqlab qoldilar.
XV asrda Gabcbu’gla’ xokimiyati. XV asrda Germaniya imperatorlari xokimiyati bo`lgan Gabgburggar xokimiyati Lyuksemburglar davridagi xokimiyatga qaraganda xali ancha kuchsiz edi.Gabsburglarning tun kuch-qudrati ularning nasldan-naslga meros bo`lib o`tadigan xususiy knyazlik e’la’idan iborat bo`lib, ular ana shunday yerlarni xar qanday yo`llar bilan bo`lsa xam kengaytirishga xarakat qilardilar.
«Nikox diplomatiyasi» Gabsburglar xonadonining nasldan-naslga me’oc bo`lib o`tadigan yerlarini kengaytirishda katta rol o`ynadi.XV asrning 70-yillarida nikox diplomatiyasi yo`li bilan Gabsburglar boy Burgundiya merosining bir qismini qo`lga kiritishga muvaffaq bo`ldilar(chunonchi, Maksimilian Gabsbv’gning Mariya Burgundskayaga uylanishi).Burgundiya merosiga Niderlandiya ham kirar edi.XVI asrning eng boshida nikox yo`li bilan Gabsburglar Ispaniya sulolasi 6ilan qarindosh-urug’ bo`ldilar(Maksimilianning o`g’li Filipp CHiroyli Ferdinand bilan Izabellaning qizi Xuanaga uylandi).Keyinchalik bu Gabsburglarga Ispaniya toj-taxtini me’oc qili6 olish xuquqini berdi.Germaniyaning o`zida Gabsburglar Avstriya,SHtiriya, Karintiya, Krayna,Tirol va SHvabiyaning bi’ qismini egallagan edilar.Ammo Germaniyaning qolgan bir qismida imperatorning tahsiri juda oz edi. Bir voqeanavisning so`zlariga qaraganda Fridrix III Germaniyada uzoq vaqt xukm surganligidan (1439-1493) fuqaro imperator borligini hatto unuta 6oshlagan.Imperatorda xech qanday real xokimiyat – na umumimperiya qo`shini, na umumimperiya soliqlari, na markaziy sud va mahmuriy apparat bo`lmagan.Ilk feodal qirolliklarida bo`lganidek, imperator o`ziga teng boshqa yirik feodallar o`rtasida avvalgicha birinchi feodal, qirolni saylash va yiqitish xuquqiga ega bo`lgan knyazlar konfederatsiyasining boshlig’i bo`libgina qolaverdi.
Siyosiy tarqoqlik xalqaro munosabatlarda Germaniyaga jiddiy xavf tug’dirar edi. XV-ac’ mobaynida Germaniya imperiyaga qarashli ko`pgina yerlarni yo`qotdi,bu erlar qo`shni davlatlarga o`tib ketdi yoki o`zlarini imperiyadan mustaqil yerlar deb qildilar.XV-asrning60-yillarida Prussiya orden davlati imperiyaga vassallik munosabatlariga barxam beri6,Polg’sha qiroli xukmroligi ostiga o`tdi.Taxminan xuddi shu vaqtlarda SHlezvig-Golg’shteyn Daniyaga o`tdi. XV asrning 20-yillarida guschilarning urushlari boshlanishi munosabati bilan CHexiya imperiya tarkibidan ajralib chiqi6, keyin uzoq vaqt aloxida sulolaga ega bo`lgan mustaqil davlatga aylandi. SHveytsa’iya shaxarlari va qishloq (o`rmon) kantonlari ittifoqidan tashkil topgan mustaqil SHveytsariya federatsiyasi 1481 yilda uzil-kesil rasmiylashdi. SHveytsariya jamoalarining german feodallariga qarshi kurashi XIII asrda Rudolg’f I Gabsburg davridayoq boshlangan edi.Bu kurash XIV—XV asrlar mobaynida shiddatli tusda davom qildi. XV ac’ oxirida Ga6s6urglar SHveytsariya ittifoqining mustaqilligini uzil-kesil tan olishga majbur bo`ldilar.