15-ma’ruza. Mavzu. Dumalash va sirpanish podshipniklari. I. Mа`ruzа rеjаsi

Podshipnikning ishlash sharoiti. Radial va radial–tirak podshipniklarning ishlashida 
ikkita asosiy hol bo’lishi mumkin: 
1) podshipniklarning ichki halqasi valga mahkamlangan bo’lib, val bilan birga aylanadi, 
bunda sirtqi halqa qo’zg’almaydi; 
2) podshipnikning ichki halqasi o’z o’qi atrofida aylanmaydigan bo’lib, sirtqi halqasi unga 
mahkamlangan detalь bilan birga aylanadi; qo’zg’almas o’qqa o’rnatilgan g’ildirak 
podshipniklari, ko’pincha shu prinsipda ishlaydi. 
Podshipnikning qay tarzda ishlashidan qat’iy nazar, sharik va roliklarning pastki yoki 
yuqorigi yarmi nagruzkali, qolgan yarmi esa nagruzkasiz bo’ladi. Masalan, podshipnikning 
pastki yarim pallasidagi shariklarning nagruzkali holatda bo’lishini ko’rib chiqaylik (15.2-rasm). 
Undagi muvozanat shartidan foydalanib, ta’sir etuvchi kuchning shariklar orasida qay tarzda 
taqsimlanishini aniqlash mumkin, ya’ni: 
0
1
2
2 cos
2
cos 2
... 2
cos
n
R
P
P
P
P
n






 
, (15.1) 
bu yerda γ = 360°/ z; z – shariklar soni. 
O’tkazilgan tadqiqotlar R
0
, R
1
, R
2
 va hokazo kuchlar orasidagi bog’lanish 
3/ 2
1
0
3/ 2
0
cos
........................
cos
n
P
P
P
P











, (15.2) 
ekanligini ko’rsatdi. Shuni e’tiborga olib, (2.1) ifodadan R
0
 ning qiymatini topish mumkin: 
0
5/ 2
5/ 2
5/ 2
1 2 cos
2 cos
2
... 2 cos
R
P
n






 
, (15.3) 
Podshipniklardagi shariklarning qancha bo’lishidan qat’i nazar 


5/ 2
5/ 2
5/ 2
/ 1 2cos
2cos
2
... 2cos
4,37
z
n





 

ekanligi hisoblab topilgan. Demak: 
0
4, 37
7
R
P

Detallar tayyorlashda yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan noaniqliklarni va radial zazorning 
podshipnik ishiga ta’sirini e’tiborga olib, amaliy hisoblash uchun 
0
3/ 2
5
,
5
cos
n
R
P
z
R
P
n
z



, (15.4) 
deb qabul qilish mumkin. 
R
0
, P
1 
. . . R
p
larning qiymatlari ma’lum bo’lgach, hap bir sharik sirtida hosil bo’ladigan 
kontakt kuchlanishning qiymatini aniqlash mumkin. Odatdagi loyihalash ishlarida 

---

podshipniklarning mustahkamligini hisoblash talab etilmagani tufayli, bu yerda kontakt 
kuchlanishni aniqlashga imkon beradigan formulalar keltirilmadi. 
15.3-rasm. Podshipnik detallari uchun tezliklar plani.